Σελιδοδείκτης 11.01.2016

Σελιδοδείκτης 81ος

ΙΤΑΛΟ ΣΒΕΒΟ
Σύντομο αισθηματικό ταξίδι
μετάφραση: Ήβη Καζαντζή
εκδόσεις Σοκόλη Αθήνα 2007  

Εσωτερικές αναζητήσεις

γράφει η Χρύσα Σπυροπούλου

Ο Ιταλο Σβέβο (1861, Τεργέστη-1928) καθιερώθηκε με το σπουδαίο μυθιστόρημά του Η συνείδηση του Ζήνωνα. Σ' αυτό, ο ήρωάς του, ένας μεσήλικας, προσπαθεί να λύσει τα υπαρξιακά και συναισθηματικά του προβλήματα κάνοντας ψυχανάλυση. Αλλά και στο Σύντομο αισθηματικό ταξίδι, μια ημιτελή νουβέλα που γράφτηκε λίγο πριν από τον αιφνίδιο θάνατό του από αυτοκινητικό δυστύχημα, ο ηλικιωμένος πρωταγωνιστής περνά την προσωπική του κρίση. Νιώθει κουρασμένος εξαιτίας των οικογενειακών υποχρεώσεών του και επιθυμεί να ζήσει έντονα, να απολαύσει την ελευθερία του, έστω για λίγο, μακριά από τις έγνοιες και τις σκοτούρες της οικογένειας, μακριά από τη γυναίκα του. Η ευκαιρία δίνεται όταν ταξιδεύει με το τρένο μόνος του από το Μιλάνο στην Τεργέστη. Σ' αυτήν τη διαδρομή η συναισθηματική πορεία του ήρωα περνά από πολλές διακυμάνσεις. Η ανάγκη του να απομακρυνθεί από το οικείο περιβάλλον τού δημιουργεί ένταση, μια γλυκιά αναστάτωση, αλλά παράλληλα και ενοχές κάθε φορά που σκέφτεται τη γυναίκα του.

Οι πρώτες ώρες κυλούν ευχάριστα, οι εικόνες είναι καινούριες, τα πρόσωπα που γνωρίζει στο τρένο τον αποσπούν από τα συνήθη, ωστόσο όσο πλησιάζει στον προορισμό του η κόπωση από το καινούριο, που ήδη έγινε παλιό, τον αναγκάζει να επανεξετάσει τα δεδομένα, και φυσικά αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα των πραγμάτων, κατανοεί πόσο αναγκαία και σημαντική είναι στη ζωή του η οικογένειά του, αλλά ιδιαίτερα η παρουσία της γυναίκας του, που του προσφέρει σιγουριά και σταθερότητα. 

Η γνωριμία με τον άλλον, το καινούριο, μπορεί να τον διεγείρει, ωστόσο η επαφή του μ' αυτό ξεθωριάζει την πρώτη συγκίνηση και καταλαγιάζει την ταραχή. Το οικείο δεν αντικαθίσταται εύκολα από το εφήμερο και φευγαλέο. Ο ήρωας παρακολουθεί, παρατηρεί τους συνεπιβάτες του, με τη φαντασία του πλέκει σενάρια για τη ζωή του καθενός, για την ταυτότητά τους. Με ορισμένους συνομιλεί, ακούει με προσοχή τις έγνοιες και τα προβλήματά τους. Προσπαθεί πίσω από τα λόγια να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα και όταν νιώσει βέβαιος για τις προθέσεις του άλλου, συγκινείται και συμπάσχει. Το άγνωστο όμως μπορεί να προκαλεί ενδιαφέρον, αλλά κρύβει και εκπλήξεις που πολλές φορές είναι δυσάρεστες. Ετσι, η απογοήτευση ανατρέπει τις έως τότε βεβαιότητες, ενώ οι παλιές εμμονές σχετικά με την οικογένεια και τη θέση στη ζωή του διαλύονται. Το ταξίδι τού δίνει τη δυνατότητα να κάνει έναν σύντομο απολογισμό του βίου του, να επανεξετάσει τις σχέσεις του με τους άλλους, πρώτα με τους οικείους κι έπειτα με εκείνους που ανήκουν στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του.

Η γραφή του Ιταλο Σβέβο είναι λιτή, οι περιγραφές του ρεαλιστικές, αν και πολύ συχνά τα φανταστικά και ονειρικά στοιχεία διευρύνουν ή και ανατρέπουν τα αναμφισβήτητα. Εδώ, όπως και στα άλλα του έργα, ο ήρωας αναπολεί στιγμές από το παρελθόν, ανασύρονται από την αφάνεια γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του. Παράλληλα, συνομιλεί με τις φαντασιώσεις του, ενώ τα όνειρά του αποκαλύπτουν τα μυστικά του: τις φοβίες του, τις ενοχές του, τους κρυφούς πόθους, την ανικανοποίητη διάθεσή του. Η ανασκόπηση των γεγονότων από το παρελθόν σε συνδυασμό με τις επιθυμίες του παρόντος φέρνει στην επιφάνεια ασήμαντες στιγμές της καθημερινότητας, οι οποίες όμως είχαν με τον έναν ή άλλον τρόπο επηρεάσει τον πρωταγωνιστή.

Το ταξίδι αυτογνωσίας του ήρωα, η εσωτερική περιπέτειά του, διακόπτεται απότομα, καθώς η νουβέλα παραμένει ημιτελής, είτε επειδή δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει ο συγγραφέας λόγω του αιφνίδιου θανάτου του είτε γιατί ήταν επιλογή του, για να φανεί περισσότερο πόσο μάταιο είναι το κυνήγι του εφήμερου και πόσο καταστροφική μπορεί να αποβεί μερικές φορές η αίσθηση του ανικανοποίητου.

πηγή: Ελευθεροτυπία  

ΙΤΑΛΟ ΣΒΕΒΟ Ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς λογοτέχνες. Ο Έττορε Σμιτς -όπως ήταν το πραγματικό του όνομα- γεννήθηκε το 1861 στην Τεργέστη. Πήγε για σπουδές στη Γερμανία αλλά τις εγκατέλειψε γρήγορα λόγω οικονομικών προβλημάτων. Δούλεψε για πολλά χρόνια ως τραπεζικός υπάλληλος, ενώ παράλληλα συνεργαζόταν με την εφημερίδα Ο Ανεξάρτητος. Το πρώτο του έργο ήταν το Μιά ζωή, γιά να ακολουθήσουν Το έγκλημα της οδού Μπελπότζιο και Γερατειά. Τα δύο αυτά έργα συνοδεύτηκαν από μιά τεράστια απότυχία. Η καθιέρωση για το συγγραφέα ήρθε πολλά χρόνια μετά. Το 1923 εκδίδει τη Συνείδηση του Ζήνωνα, έργο που άργησε να αναγνωριστεί. Κατάφερε, όμως, να γίνει επιτυχία και με αυτό να τον γνωρίσει η Ευρώπη. Το 1928, σε ηλικία 64 ετών, σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα.