Αναζητώντας ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο για την χώρα

γράφει ο Σπύρος Δανέλλης

Αν η περίφημη βιωσιμότητα του χρέους αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την βιωσιμότητα της εθνικής μας οικονομίας, η παραγωγή πλούτου και η συνακόλουθη δημιουργία στέρεων θέσεων εργασίας, καθιστά την συνθήκη και ικανή. Ακόμα και ολική διαγραφή χρέους με διαιώνιση της εξάρτησης από τα δανεικά, μας εγκλωβίζει στον φαύλο κύκλο δημιουργίας ελλειμάτων και διεύρυνσης χρέους.

Η κρισιμότητα των στιγμών επιβάλλει, τη θέση της εμφυλιοπολεμικής ρητορικής που χαρακτηρίζει τον δημόσιο διάλογο, να πάρει επιτέλους η προσπάθεια συννενόησης του συνόλου του υπεύθυνου πολιτικού κόσμου στο μείζον, που δεν είναι, παρά ο σχεδιασμός και η υποστήριξη ενός βιώσιμου μοντέλου παραγωγικής ανασύνταξης και ανάπτυξης της χώρας. Η αυτονόητη αυτή αναγκαιότητα εμποδίζεται κυρίως από τα προαπαιτούμενα για δημιουργία ενός ελκυστικού για την επιχειρηματικότητα περιβάλλοντος, αφού η χρεοκοπία σήμανε και το τέλος του κρατισμού.

Απαιτούνται μεγάλες μεταρρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό του δημοσίου, αξιοκρατία, πάταξη της διαφθοράς και γραφειοκρατίας. Όμως κυβέρνηση και αντιπολίτευση αρνούνται την αποδόμηση του κράτους των συντεχνιών και των ομάδων συμφερόντων που επιμελώς έθρεψαν επί δεκαετίες, στα πλαίσια του πελατειασμού και της πολιτικής αντιπαροχής.

Τα λοιπά προαπαιτούμενα είναι:

-. Ουσιαστική σύνδεση εκπαίδευσης με αγορά εργασίας. Δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης, επανεκπαίδευσης και κατάρτισης που να διασφαλίζουν τις δεξιότητες σε νέους και ανέργους ώστε να αξιοποιήσουν τις ευκαρίες που θα δημιουργηθούν.

-. Προϋπόθεση ανταγωνιστικότητας αποτελεί η καινοτομία παντού. Υποστήριξη της έρευνας, διάχυση της γνώσης.

-. Συνέργειες. Η βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής προϋποθέτει μια συνολική οπτική των αναγκών και των δυνατοτήτων της αλλά και μια ολοκληρωμένη προσέγγισή τους. Η οργανική σύνδεση για παράδειγμα μεταξύ πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα, θα δημιουργήσει μια καινούρια μορφή εξωστρέφειας και διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, προσδίδοντας παράλληλα διαφοροποίηση στο τουριστικό μας προϊόν, στοιχείο απαραίτητο για την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.

-. Αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων με σχεδιασμό και ιεράρχηση προτεραιοτήτων ώστε να διασφαλίζεται προστιθέμενη αναπτυξιακή αξία. Η επένδυση του πολιτικού συστήματος στα άμεσα οφέλη της πολιτικής αντιπαροχής οδήγησε την πλειονότητα των ευρωπαϊκών πόρων σε διασπορά και κατασπατάληση, σε έργα και δράσεις με γνώμονα την ικανοποίηση απαιτήσεων ψηφοφόρων και όχι τα κριτήρια βιωσιμότητας. Και αυτό αφορά βεβαίως κεντρικό κράτος και αυτοδιοίκηση.

Οι βασικοί τομείς αυτού του εθνικού σχεδίου παραγωγικής ανασύνταξης της χώρας, δεν μπορεί παρά να είναι οι τομείς στους οποίους διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα,  φυσική προίκα, αναγνωρισιμότητα, εμπειρία, γνώση και δυνατότητες. Δεν διαφωνεί κανείς πως είναι οι τομείς της γεωργίας, του τουρισμού, της ενέργειας, της θαλάσσιας οικονομίας.

Γεωργία

Η συνειδητοποίηση της διεύρυνσης των αναγκών επισιτιστικής επάρκειας αλλά και ασφάλειας των αγροδιατροφικών προϊόντων, όπως και οι νέες διατροφικές τάσεις που ταχύτατα αναπτύσονται διεθνώς, ευνοούν ένα Μεσογειακό παραγωγικό μοντέλο που στηρίζεται σε μικρού μεγέθους οικογενειακές δομές και στην ποιότητα των προϊόντων αντί της ποσότητας. Τα ποιοτικά προϊόντα δεν μπορεί παρά να είναι επώνυμα, ταυτοποιημένα, πιστοποιημένα από αξιόπιστους μηχανισμούς πιστοποίησης και ελέγχου, που διασφαλίζουν συνεχώς την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Προϋπόθεση οικονομικής βιωσιμότητας του παραγωγού είναι η απεξάρτησή του από τις επιδοτήσεις. Το εισόδημα δε μπορεί παρά να προέρχεται από το προϊόν. Για να το πετύχει αυτό απαιτείται η συμμετοχή του σε ισχυρά συλλογικά σχήματα (ομάδες παραγωγών, ενώσεις). Μόνο υγιή και ισχυρά τέτοια σχήματα μπορούν να εξασφαλίσουν οικονομία κλίμακας στα κόστη των εισροών, διαπραγματευτική ισχύ στην αγορά, εφαρμογή καινοτομίας, διενέργεια εφαρμοσμένης έρευνας, διασφάλιση συνέπειας στη διάθεση, σταθερότητας στην ποιότητα, τη μορφή και τις ποσότητες – προϋποθέσεις εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας.

Τουρισμός

Για να υπερβούμε το κουρασμένο και κορεσμένο μοντέλο με κυρίαρχο προσανατολισμό στο «ήλιος και θάλασσα» παιρνώντας από την ανάπτυξη (σωστότερα μεγέθυνση) του τουρισμού, στον τουρισμό της ανάπτυξης, απαιτείται η χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής για τον ελληνικό τουρισμό. Με στόχο την κάλυψη των δομικών ελλείψεων ως προς τις υποδομές, την ποιότητα των υπηρεσιών, το θεσμικό πλαίσιο, την διαφοροποίηση του προϊόντος, τις συνέργειες με τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες κτλ.

Η υψηλή διεθνής ανταγωνιστικότητα απαιτεί διαφοροποιημένα τουριστικά προϊόντα με ισχυρή ταυτότητα και χαρακτήρα, μοναδικότητα εμπειριών και υψηλή ποιότητα παρεχομένων υπηρεσιών. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης προϋποθέτει την οργανική διασύνδεση του τουρισμού με τους άλλους κρίσιμους για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας τομείς: το περιβάλλον, τη γεωργία και αγροτική ανάπτυξη, την αλιεία, τον πολιτισμό, τις μεταφορές, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της χώρας επιβάλλει τον σχεδιασμό μας εθνικής στρατηγικής που θα συνδυάζει, θα συντονίζει και θα προωθεί τις συνέργειες με τους αλληλοτροφοδοτούμενους τομείς της οικονομίας.

Γαλάζια Ανάπτυξη

Η οραματική, φιλόδοξη και ρεαλιστική ευρωπαϊκή πρόταση για τη «γαλάζια ανάπτυξη» με αιχμή τους πέντε βασικούς τομείς της θαλάσσιας οικονομίας (θαλάσσιος και παράκτιος τουρισμός, αλιεία και ιχθυοκαλλιέργειες, γαλάζια ενέργεια - αιολική και κυματική -, θαλάσσια βιοτεχνολογία και θαλάσσια εξόρυξη ορυκτού πλούτου) συνιστά την αναζήτηση της ανταγωνιστικότητας στη θάλασσα και υπόσχεται μέχρι το 2020 100 δισ. ευρώ οικονομική μεγέθυνση των θαλασσίων κλάδων και δημιουργία 1,6 εκ νέων θέσεων εργασίας.

Η ταυτόχρονη δράση για τη βελτίωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η ενσωμάτωση νέων και αναπτυσσόμενων δραστηριοτήτων σε ένα πραγματικά αειφόρο πλαίσιο οικονομικής ανάπτυξης, αποδεικνύεται η μεγαλύτερη πρόκληση της γαλάζιας ανάπτυξης. Δεν ξεχνάμε πως η ποιότητα του περιβάλλοντος είναι το βασικό κεφάλαιο που επενδύεται σε όλους τους τομείς της γαλάζιας ανάπτυξης. Όσο πληθαίνουν οι χρήσεις της θάλασσας και των ακτών, τόσο εντείνεται η ανάγκη για μία συστηματική κατανομή του χώρου ανά δραστηριότητα.

Τα σχέδια Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού θα διευκολύνουν την ανάπτυξη νέων κλάδων όπως είναι η θαλάσσια αιολική ενέργεια, αλλά και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η εφαρμογή Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Παράκτιων Ζωνών θα διασφαλίσει τον εξορθολογισμό και την βιωσμότητα στη χρήση της παράκτιας γης. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση του θαλάσσιου και παράκτιου σχεδιασμού θα είναι εξαιρετικά σημαντικός.

Εν κατακλείδι, για να παράγει θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, η ελληνική οικονομία πρέπει να προσανατολισθεί σε νέους, ανταγωνιστικούς κλάδους και να αναβαθμίσει τη δραστηριότητα που ήδη υπάρχει σε εξωστρεφείς κλάδους όπως ο Τουρισμός. Ένα εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασύνταξης θα προκρίνει λύσεις στα μεγάλα προβλήματα που αποτρέπουν τις επενδύσεις στους υποσχόμενους την ανάπτυξη κλάδους: το επιχειρηματικό περιβάλλον, τη χρηματοδότηση, τις επαγγελματικές δεξιότητες, τις υποδομές. 

Για το Ποτάμι, που είναι αποφασισμένο να συμβάλλει στη διαμόρφωση προϋποθέσεων συνάντησης των λογικών, ώστε να προωθηθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα άρουν στεβλώσεις και παθογένειες που κρατούν δέσμιες κοινωνία και κράτος, το στοίχημα είναι πρωταρχικής σημασίας ο δε ρόλος του καθοριστικός.

Το κείμενο αποτελεί τη βασική εισήγηση του Σπύρου Δανέλλη στη συνάντηση που έγινε στο "Ποτάμι", 21.09.2014

Πηγή: cretalive