Φάνης Καρούσσος: Μια συνέντευξη

Επισκέπτης στην Κρήτη, τώρα πια! Φροντίζει πάντα να μας βλέπει... Κάνει τη βόλτα στα στενά της πόλης. Συναντά του φίλους του. Πίνουν έναν τούρκικο καφέ και μια ρακή. Μιλούν για μουσική. Μιλά για τη ζωή του στο Παρίσι. Αντιλαμβάνονται όλοι πόσες μεγάλες διαφορές χωρίζουν τις δύο χώρες. Παίζουν μαζί σε μικρά στέκια της πόλης. Είμαι τυχερός που τον έχω ακούσει, εδώ στο Ηράκλειο. Είναι ένα πολύ καλό παιδί και ένας εξαίρετος μουσικός. Διάβασα μια πρόσφατη συνέντευξή του και την αναδημοσιεύω... Καλή ανάγνωση! Καλή ακρόαση!

Ο Φάνης Καρούσσος μιλά στην Τζίνα Τσιμπιλή
 





Η ζωή μέχρι τη Γαλλία.

Πού μεγάλωσες;

Μεγάλωσα στο Ηράκλειο της Κρήτης, στη Κηπούπολη, μια από τις πολλές Μικρασιατικές προσφυγουπόλεις, όπου κυριολεκτικά μεγάλωσα με τη γιαγιά μου  που είχε έρθει από τη Σμύρνη το 1922. Οι γονείς του πατέρα μου  επίσης πρόσφυγες, ερχόμενοι από τη Κωνσταντινούπολη το 1918.

H μουσική σου πορεία.

Σπούδασα  Μουσική Τεχνολογία και Ακουστική στο Ρέθυμνο όπου έπεσε στα χέρια μου το σαντούρι  για πρώτη φορά. Ένιωθα ότι αυτό το όργανο ήταν για πάντα μέσα μου, ο ήχος του, η ιστορία του. Πήρα την απόφαση να αφοσιωθώ στην παραδοσιακή μουσική, και κυριότερα το σαντούρι. Ένα όργανο που τείνει να χαθεί και αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό τον ελληνισμό. Ξεκίνησα να το μαθαίνω μόνος μου. Μετέπειτα, συμμετέχοντας σε κρητικές παραδοσιακές βραδιές, ανακάλυψα και εμπέδωσα και το κρητικό ρεπερτόριο, κι έτσι βρήκα το έργο που είχα να κάνω γύρω από το σαντούρι και την κρητική μουσική.

Η ζωή στο Παρίσι.

Το Παρίσι είναι μια πανέμορφη πόλη ένα ατελείωτο καλοδιατηρημένο μνημείο, ένα τεράστιο διεθνές πολιτιστικό κέντρο, μια σπουδαία πρόσκληση. Η ζωή όμως δεν είναι πάντα εύκολη εδώ, πάντα σε σχέση με το ποιος είσαι, από πού έρχεσαι, αν μιλάς γαλλικά, και το κυριότερο τι μισθό έχεις, ή τι οικονομική ενίσχυση υπάρχει, αν υπάρχει βέβαια π.χ. για τους φοιτητές, γιατί η ζωή εδώ είναι πανάκριβη. Μόνο το θέμα της κατοικίας είναι ένα πρόβλημα τόσο μεγάλο εδώ που μόνο αν το ζήσεις μπορείς να το καταλάβεις. Αν καταφέρεις να αφομοιωθείς σ’ αυτή τη πόλη και να βρεις μια θέση σ’ αυτή την κοινωνία, το Παρίσι σου αποκαλύπτει καθημερινά ομορφιές που σε κάνουνε να ξεχάσεις όλα τα προηγούμενα, αρκεί να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά, και τη καρδιά σου το ίδιο.

Γιατί Παρίσι;

Είχα σκεφτεί να πάω στην Τουλούζη, όπου είχα ήδη ένα δίκτυο φίλων μουσικών. Αρχικά το εισιτήριό μου βγήκε για Παρίσι χωρίς να πιστεύω ότι θα μείνω εκεί πολύ. Ένας έρωτας, δυο φίλοι και το πρώτο μου γκρουπ εκεί ήταν από τα πράγματα που με κράτησαν αρχικά έναν χρόνο. Μετά οι φίλοι πολλαπλασιάστηκαν, οι έρωτες εξανεμίστηκαν, άρχισα να μιλάω Γαλλικά, άρχισα συνεργασία με το Cite de la Musique (το μεγαλύτερο μουσείο της Μουσικής στην Ευρώπη και από τα σημαντικότερα στον κόσμο), και η κατάκτηση του Intermittence de Spectacle (Επίδομα/Μισθός για άτομα που εργάζονται στον καλλιτεχνικό χώρο με διακεκομμένους ρυθμούς και χωρίς σύμβαση εργασίας) με βοήθησαν να αποφασίσω και να υποστηρίξω τη διαμονή μου εδώ τουλάχιστον μέχρι τώρα.

Τι σε ώθησε προς το εξωτερικό;

Αυτό που με ώθησε κυρίως, είναι η θέληση να «κουνήσω», να φτιάξω κάτι από την αρχή, ξεκινώντας από το μηδέν κάπου που δε με ήξερε κανένας. Βέβαια μήτε εύκολο ήτανε μήτε απλό. Τελικά αποδεικνύεται όμως ότι δεν είναι αδύνατο. Έπειτα είναι τόσο μεγάλη η σχέση μου με τους ανθρώπους που αγαπώ εκεί πίσω, που νιώθω ότι τους πήρα μαζί μου, ότι ποτέ δεν έφυγα πραγματικά. Γι’αυτό και κάθε φορά που ξαναγυρνάω είναι εξίσου δύσκολο να φύγω.
 
Κάτι που αγαπάς περισσότερο στο Παρίσι και κάτι που δεν σου αρέσει.

Σιχαίνομαι την υποκρισία, που είναι βασικό συστατικό της παριζιάνικης κοινωνίας. Λατρεύω την κοσμοπολίτικη πλευρά αυτής της πόλης (πράγμα που οι υποκριτές που ανέφερα πριν απεχθάνονται).

Η μουσική.

Πώς οδηγήθηκες ή επέλεξες αυτό το είδος μουσικής;

Επέλεξα αυτό το είδος για αρκετούς λόγους που αργότερα κατάλαβα. Γιατί αρχικά νομίζω ότι κάνουμε τις επιλογές μας με συναισθηματικά κριτήρια. Ένα είναι η ελευθερία μουσικής έκφρασης που έχεις μέσα στην παραδοσιακή ελληνική μουσική. Δεύτερο είναι η απλότητα και η ομορφιά που βρίσκουμε στα τραγούδια αυτά και κυρίως στους στίχους τους.

Πώς σε εμπνέει; Ή τι σε εμπνέει;

Αυτό που με εμπνέει θα έλεγα ότι είναι η στιγμή. Από αυτή κρέμονται όλα, αυτή πρέπει να ζούμε κάθε μέρα σαν την τελευταία μας. Γενικότερα μπορεί να με εμπνεύσουν άνθρωποι και οι σχέσεις, οι φίλοι, η νοσταλγία, η πίκρα, η χαρά, η απώλεια, οποιοδήποτε συναισθηματικό ερέθισμα έχουμε τη δυνατότητα να μετατρέψουμε σε δημιουργία.

Με τι φορτίζεις τη μουσική σου; Τι πιστεύεις ότι μεταδίδει;

Αν είναι κάτι που φορτίζει αυτό που κάνω σίγουρα είναι τα βιώματά μου. Και βέβαια όταν πρόκειται για συναυλία, είναι τα συναισθήματα της στιγμής, που πρέπει να τα αφήσεις να πάρουν τον έλεγχο της μουσικής σου. Δεν υπάρχει μόνο τεχνική και νότες πίσω από τη μουσική. Η μουσική είναι συναίσθημα, αρχικά δικό μας, και μετά παίρνει το δρόμο του και βρίσκει τα συναισθήματα των άλλων, και μεταμορφώνεται.

Το κοινό σου στο Παρίσι.

Το κοινό μου στο Παρίσι είναι ανάμεικτο. Υπάρχει ένα σταθερό μικρό ποσοστό Ελλήνων που ακολουθούν στις συναυλίες με ελληνική μουσική, αλλά είναι μικρό. Ίσως γιατί η πλειοψηφία των Ελλήνων του Παρισιού, μονίμων κατοίκων αλλά και φοιτητών σνομπάρουν λίγο τη παράδοση. Από την άλλη, αυτό το κοινό αλλάζει πολύ αλλά και μεγαλώνει γρήγορα. Μιλάμε για μια πόλη 10 εκατομμυρίων κατοίκων!

Εντυπώσεις Γάλλων για τη μουσική σου.

Δε θα έλεγα ότι είναι αδιάφοροι. Γενικότερα είναι πολύ καλλιεργημένος λαός πολιτιστικά, κι ας μην έχουν το μέγεθος της πολιτιστικής κληρονομιάς που έχουμε τη τύχη να έχουμε εμείς σαν λαός. Γι’ αυτό ίσως διψάνε και είναι ανοιχτοί σχεδόν προς όλες τις μουσικές κατευθύνσεις.

Πρώτη μου συναυλία στο Παρίσι θυμάμαι πόσο εντύπωση μου έκανε το ότι δεν έπεφτε ούτε καρφίτσα μες την αίθουσα. Επίσης αυτό που αναγνωρίζουν συχνά είναι αυτή η γνησιότητα που φέρνει η παραδοσιακή μουσική αλλά και ο τρόπος αναπαραγωγής της, ο ρόλος του αυτοσχεδιασμού μέσα σε αυτήν, κι αυτή η μεταφορά συναισθημάτων που αναφερθήκαμε πριν, τελικά δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.

Το «μετά».
Τι σημαίνει η Ελλάδα για σένα, στο σημερινό πλαίσιο της ζωής σου.

Η Ελλάδα είναι ο «κόσμος» που ζω ακόμα κι αν είμαι μακριά από τον τόπο μου και τους ανθρώπους μου, κι αυτό γιατί κουβαλάμε μαζί με μια γλώσσα μια ολόκληρη κουλτούρα οπλισμένη με συνήθειες, τρόπους που μας χαρακτηρίζουν και που η αλήθεια είναι ότι μόνο όταν βγεις από τη χώρα σου τα καταλαβαίνεις γιατί απλά βλέπεις τη διαφορά. Αυτό δε σημαίνει ότι συναναστρέφομαι μόνο με Έλληνες εδώ, το αντίθετο θα έλεγα. Αυτός ο κόσμος όμως με προστατεύει, είναι η παρηγοριά μου, το κουράγιο μου, και η υπερηφάνειά μου. Γιατί ξέρω από πού έρχομαι και ποιος είμαι κι αυτό το έμαθα στην Ελλάδα και είναι αδύνατο να το αφήσω πίσω.

Οι σκέψεις σου σχετικά με την επιστροφή στην Ελλάδα.

Ο χρόνος περνάει πολύ γρήγορα, μέχρι και φέτος δεν είχα αρχίσει να με βασανίζω με αυτή τη σκέψη. Αρχικά έλεγα ότι θα μείνω ένα-δυο χρόνια. Τώρα είναι ο πέμπτος χρόνος, και νομίζω ότι δεν έχω τελειώσει ακόμα αυτό που ήρθα να κάνω – που δε ξέρω ακριβώς τι είναι αφού μου φανερώνεται σιγά-σιγά… Νομίζω ότι αυτή θα είναι η Ιθάκη μου.

Πού βλέπεις τον εαυτό σου στο μέλλον.
Δεν ξέρω πού, αλλά….
Θέλω να βλέπω τον εαυτό μου
Ανάμεσα σε ανθρώπους που αγαπάω
Σε έναν κόσμο χωρίς ψέμα
Χωρίς κακία και ζήλεια
Ανάμεσα σε χαμόγελα
Μουσικές, χορούς, τραγούδια
Στα βουνά, στις παραλίες, στους κάμπους
Στις όμορφες μέρες που θα’ ρθουν…

πηγή: New Diasora