Μάθημα θρησκευτικών, θρησκευτικές εορτές και αργίες

Ένωση Αθέων: Ανοικτή επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας

Με αφορμή τις επιστολές της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος προς το Υπουργείο Παιδείας, όπου αφ’ ενός εκφράζεται η ανησυχία τους για την «αποχριστιανοποίηση της παιδείας» μέσω του νέου προγράμματος θρησκευτικών, και αφ’ ετέρου ζητείται η καθιέρωση της μνήμης των Τριών Ιεραρχών ως σχολικής εορτής αντί αργίας όπως είναι σήμερα, θα θέλαμε να σας κοινοποιήσουμε και τις απόψεις της Ένωσης Αθέων γύρω από τα θέματα που θίγονται

.

Σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών, θέλουμε να επισημάνουμε για μία ακόμη φορά τα δύο κατά τη γνώμη μας προβληματικά σημεία, ήτοι τον ομολογιακό χαρακτήρα του μαθήματος και τον δυσανάλογα πολύ χρόνο που καταλαμβάνει. Ξεκινώντας από το δεύτερο σημείο, θεωρούμε ότι δύο ώρες την εβδομάδα επί εννέα σχολικά έτη είναι υπερβολικά πολύς χρόνος για να αφιερωθεί στην μελέτη της θρησκείας. Κατά τη γνώμη μας αρκεί μία ώρα θρησκειολογίας την εβδομάδα κατά την Γ′ γυμνασίου ή Α′ λυκείου, φυσικά με μορφή γνωσιολογική και όχι ομολογιακή. Ο ρόλος της εκκλησίας στην ιστορία και την παράδοση μπορεί να διδαχθεί επαρκώς μέσα από το μάθημα της ιστορίας και της μελέτης περιβάλλοντος. 

Εξετάζοντας το Νέο Πρόγραμμα Θρησκευτικών, βρίσκουμε αβάσιμη την ανησυχία των θεολόγων και των εκκλησιαστικών παραγόντων. Διόλου δεν παρατηρούμε αποχριστιανισμό, αντίθετα το μάθημα παραμένει ομολογιακό, παρά την ανανέωση του περιεχομένου και την εκσυγχρόνιση του τρόπου παρουσίασης. Οι αναφορές σε άλλα θρησκεύματα δεν είναι διόλου ισότιμες σε έκταση και έχουν χαρακτήρα αμιγώς αναφορικό και ενημερωτικό, ενώ τα στοιχεία του ορθόδοξου χριστιανικού δόγματος είναι πολύ πιο εκτεταμένα και έχουν χαρακτήρα κατήχησης, με προφανή στόχο την αφομοίωση του δόγματος και την ταύτιση με αυτό. Ο χριστιανισμός παρουσιάζεται υπό θετικό αποκλειστικά πρίσμα, λόγου χάρη γίνονται αναφορές στους διωγμούς κατά των χριστιανών, αλλά καθόλου αναφορές στους διωγμούς άλλων από χριστιανούς.

Η ανάπτυξη του ηθικού αισθήματος και της κοινωνικής αλληλεγγύης, που αναφέρεται ως στόχος του μαθήματος, οφείλει να καλλιεργείται μέσα από πανανθρώπινες αξίες όπως αυτές του ανθρωπισμού, και όχι μέσα από μεμονωμένα θρησκεύματα. Μόνον έτσι αποφεύγονται οι διακρίσεις και μπορούν να μετέχουν όλοι οι μαθητές εξίσου.

Η αίσθηση ομάδας και η χαρά του ανήκειν, που αναφέρεται επίσης μεταξύ των στόχων του μαθήματος, πρέπει επίσης να καλλιεργηθεί μέσα από σημεία αναφοράς με τα οποία να μπορούν να ταυτιστούν όλοι οι μαθητές μιας τάξης και όχι μέσα από θρησκεύματα, που αφορούν χωριστές ομάδες και άρα καλλιεργούν τον διαχωρισμό και όχι την ενότητα. Οι αυριανοί πολίτες έχουν ανάγκη να γαλουχηθούν με πανανθρώπινες αξίες, οι οποίες απορρέουν από τις αρχές του ανθρωπισμού, και όχι με θρησκευτικά δόγματα, τα οποία ευνοούν τη μισαλλοδοξία, την επιβολή και την καταπίεση. Σχετικά με την εορτή των τριών ιεραρχών, είναι πάγιο αίτημά μας η αντικατάσταση όλων των θρησκευτικών αργιών από κοσμικές αργίες.

Η συγκεκριμένη εορτή είναι τελείως άστοχη, δεδομένου ότι οι λεγόμενοι τρεις ιεράρχες μόνον προστάτες των γραμμάτων δεν υπήρξαν. Αποστρέφονταν την αρχαία ελληνική γραμματεία και καταδίκασαν το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, ιδίως ο Ιωάννης Χρυσόστομος. Εάν πρόκειται να υπάρξει μια εορτή των γραμμάτων ή/και μία αργία συνδεδεμένη με αυτήν θα πρέπει να είναι αφιερωμένη σε άλλα πρόσωπα, πιο κατάλληλα, και να είναι μια κοσμική εορτή, χωρίς θρησκευτικές συνδηλώσεις και φυσικά χωρίς θρησκευτικές τελετουργίες όπως είναι οι εκκλησιασμοί.

Οι εκκλησιασμοί κατά την ημέρα της εορτής των τριών Ιεραρχών που ζητά η ΔΙΣ ήδη πραγματοποιούνται άτυπα σε ορισμένα σχολεία, παρά το γεγονός ότι αυτό είναι παράνομο, δεδομένου ότι η ημέρα αυτή είναι κρατική αργία. Μάλιστα σε ορισμένα σχολεία έχουν σημειωθεί περιστατικά απειλών με επιπλέον απουσίες σε όσους δεν παραστούν, τόσο σε αυτόν όσο και σε άλλους τακτικούς εκκλησιασμούς.

Η ένταξη θρησκευτικών τελετουργικών στις σχολικές δραστηριότητες δημιουργεί διακρίσεις μεταξύ των μαθητών και εξαναγκάζει σε ακούσια αποκάλυψη θρησκεύματος. Ο σεβασμός στην θρησκευτικότητα όλων των πολιτών και η ανάγκη για εθνική ενότητα υπαγορεύει την κατάργηση κάθε θρησκευτικής δραστηριότητας από τη δημόσια παιδεία. Για το λόγο αυτό είναι πάγιο αίτημά μας η κατάργηση των εκκλησιασμών και της πρωινής προσευχής από τα σχολεία, καθώς επίσης και του αγιασμού.

Θυμίζουμε ότι το κράτος μας είναι όλων των πολιτών και ότι διακηρύττει ότι είναι ανεξίθρησκο και ίσο απέναντι σε όλους. Οι εκκλησιασμοί, οι κατηχήσεις και η προώθηση ενός θρησκευτικού δόγματος ουδόλως συνάδουν με αυτή την διακηρυσσόμενη ισονομία όταν εφαρμόζονται υποχρεωτικά σε μαθητές των δημόσιων σχολείων μας και σε καμία περίπτωση δεν είναι δείγμα ενός σύγχρονου κοσμικού κράτους που σέβεται και τηρεί πραγματικά ουδέτερη θρησκευτικά στάση.

Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του καθενός αποτελούν καθαρά προσωπική επιλογή, η δε έκφρασή τους ανήκει αποκλειστικά και μόνο στη σφαίρα της ιδιωτικής του ζωής και σαφέστατα όχι εκείνης του κράτους και των φορέων του. Το ποιος θα προσευχηθεί και θα εκκλησιαστεί και το πώς και πότε θα το κάνει αφορά τον ίδιον ή τους γονείς του, εφόσον πρόκειται για ανήλικο. Εξυπακούεται ότι ο εκκλησιασμός, η προσευχή και γενικά το θρησκεύεσθαι είναι σε κάθε περίπτωση δικαίωμα και ουδέποτε υποχρέωση, πολλώ δε μάλλον κρατική.