Η Νίκη του Χωμενίδη

 

Η Νίκη του Χωμενίδη
 

γράφει ο Κώστας Τσαούσης

Το καινούργιο βιβλίο του Χρήστου Χωμενίδη έχει ως τίτλο το πιο αγαπημένο όνομα για τον ίδιο τον συγγραφέα: Νίκη. Ενα γυναικείο όνομα - σίγουρα το όνομα της μητέρας του, αλλά όχι μόνο.
Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου υπάρχει ένα σημείωμα και σε αυτό ο συγγραφέας επισημαίνει τα εξής: «Η Νίκη Αρμάου είναι βασισμένη στη μάνα μου, Νίκη Νεφελούδη. Η Νίκη Αρμάου όμως είναι μυθιστορηματικό πρόσωπο. Το ίδιο συμβαίνει με όλους όσοι παρελαύνουν στις σελίδες του παρόντος βιβλίου. Αποτελούν τις αντανακλάσεις ανθρώπων, οι οποίοι έζησαν και έδρασαν στ’ αλήθεια, σε έναν κόσμο μυθοπλασίας. Ως συγγραφέας, μένω πιστός όχι στο γράμμα αλλά στο πνεύμα της ιστορίας του καθενός. Και της Ιστορίας. Ανασυνθέτω τα γεγονότα, αυθαιρετώντας ενίοτε καλλιτεχνικά, με τη φιλοδοξία να φτάσω μέχρι το μεδούλι τους. Να ανακαλύψω τη βαθιά ουσία τους. Και αγωνιώ, από την αρχή έως το τέλος, να μην υποτιμήσω και να μην αδικήσω κανέναν».
 

Νίκη Αρμάου, Νίκη Νεφελούδη, αλλά και Νίκη Χωμενίδη. Η τελευταία είναι η «Νικούλα» του φίλου μου Χρήστου, η μονάκριβη κόρη του. Η αφορμή και το χρέος για να γραφτεί το βιβλίο-ποταμός. «Θα ήθελα να γνωρίζει η κόρη μου τις ρίζες της», μου λέει ο Χωμενίδης, για να μου εξομολογηθεί στη συνέχεια ένα μικρό αλλά μονακριβό μυστικό: «Σκέφτομαι να χαρίσω στην κόρη μου ένα αντίτυπο του βιβλίου. Θα είναι αποκλειστικά και μόνο για αυτήν. Το δικό της αντίτυπο. Η Νίκη Αρμάου θα λέγεται και θα είναι η Νίκη Νεφελούδη, η κόρη του Βασίλη Νεφελούδη και η γυναίκα του Αλέξανδρου Χωμενίδη». Πάντως, έτσι κι αλλιώς το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην κόρη του και σε όλα τα παιδιά της ηλικίας της. Και αυτό γιατί ο συγγραφέας πιστεύει πως «για να απελευθερωθείς από το παρελθόν, πρέπει να το μάθεις».

Το νέο μυθιστόρημα του Χωμενίδη -περίπου 500 σελίδες-, το οποίο θα βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων πριν από το Πάσχα από τις εκδόσεις Πατάκη, δεν έχει μόνο ως τίτλο ένα γυναικείο όνομα, αλλά κυριαρχείται από την αρχή ως τέλος από τις γυναίκες. Εκείνες διαμορφώνουν το σκηνικό και το πλαίσιο δράσης, εκείνες εξουσιάζουν την πλοκή και κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ζωντανό από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα. Είναι οι πρωταγωνίστριες. Ολες όμως γυρίζουν γύρω από το βασικό πρόσωπο αναφοράς. Τη Νίκη. Εκείνη είναι η επικεφαλής του χορού. Οι άλλες έρχονται και φεύγουν ή παραμένουν στην άκρη της σκηνής μέχρι να τις καλέσει και πάλι να φανερωθούν η Νίκη. Γύρω από τη Νίκη λοιπόν η πολυμήχανη γιαγιά της, η στρατευμένη μάνα της, αλλά και οι θείες της - με τις τελευταίες να αντιπροσωπεύουν την άλλη πλευρά του λόφου. Αλλωστε, ο Χωμενίδης διά της Νίκης δεν είναι υπέρ των αποκλεισμών. Ολες οι γυναίκες που βρέθηκαν στο διάβα της ζωής της Νίκης έχουν έναν ρόλο ανεξαρτήτως φρονημάτων… Ακόμη και οι θείες της Νίκης, των οποίων οι άνδρες βρέθηκαν να υπηρετούν τον Μεταξά και τις δοσιλογικές κυβερνήσεις της Κατοχής.

Και όλα αυτά οφείλονται στη Νίκη που έχει αποφασίσει να ξεμπερδέψει με τη μιζέρια της Αριστεράς και να δοθεί στη ζωή, στην ίδια τη ζωή χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Το νέο μυθιστόρημα του Χωμενίδη είναι πέραν όλων των άλλων η ιστορία ενός νέου κοριτσιού που ζει -ακόμη και αγέννητη- τον αγώνα για μια νέα ζωή, για μια απελευθέρωση και συνάμα συμμετέχει και η ίδια στον αγώνα για τη δική της απελευθέρωση. «Η Νίκη δίνει έναν διπλό αγώνα απελευθέρωσης», λέει ο Χωμενίδης. Και έχει δίκιο. Αλλωστε, είναι κάτι που μπορεί να το αναγνωρίσει εύκολα και ο αναγνώστης στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, όπου η Νίκη βρίσκει τον λυτρωμό της παραδομένη στον έρωτα της για τον Αλέξανδρο. Αυτή είναι η δική της επανάσταση. Και δεν είναι ούτε λίγη, ούτε μικρή…

Στο σημείο αυτό δύο-τρεις διευκρινίσεις από τη δική μου πλευρά είναι αναγκαίες προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Διάβασα, ουσιαστικά «ρούφηξα» το βιβλίο. Ο Χωμενίδης, σταθερός φίλος από χρόνια, είχε τη καλοσύνη να μου στείλει το βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή, πριν ακόμη εκδοθεί. Μια δυο μέρες μετά συναντηθήκαμε και συζητήσαμε τα πάντα. Το βιβλίο ήταν και πάλι μόνο η αφορμή…

Πηγαίνοντας να τον συναντήσω είχα στο μυαλό μου να τον ρωτήσω αν ξέρει ή αν κατάλαβε ποτέ να μου πει γιατί στην εποχή του πατέρα της Νίκης ή ακόμη και σε αυτή της Νίκης οι άνθρωποι έδιναν τη ζωή τους για μια ιδέα, για ένα κόκκινο λάβαρο, για τη μακρινή Σοβιετική πατρίδα. Φεύγοντας είχα ξεχάσει την απάντηση του. Δεν θυμάμαι καν αν μου έδωσε απάντηση ή αν και εγώ επέμενα στην ερώτηση. Αλλωστε, κρατώ την απάντηση που έδωσε στον Αντώνη Αρμάο -τον πατέρα της Νίκης Αρμάου- ο στρατολόγος του στο ΚΚΕ για τη κόκκινη παντιέρα που θα ανέμιζε κάποια στιγμή στην Ακρόπολη. Τόση πίστη…

Σε κάθε περίπτωση πάντως το νέο μυθιστόρημα του Χωμενίδη διαβάζεται απνευστί, χωρίς κανείς να έχει προηγουμένως εντρυφήσει στη νεοελληνική ιστορία. Η «Νίκη» του Χωμενίδη διαβάζεται σαν ζεστό ψωμάκι και από όλους όσοι δεν γνωρίζουν τα πριν και τα μετά της Μικρασιατικής εκστρατείας, τα πρόσωπα και τα πράγματα στο ΚΚΕ πριν και μετά την επέμβαση της Γ΄ Διεθνούς που έφερε στην αρχηγία του κόμματος τον Νίκο Ζαχαριάδη, το καθεστώς του Μεταξά, την Εθνική Αντίσταση, τον Εμφύλιο και τις διώξεις για τον κόσμο της Αριστεράς. Τα περισσότερα από αυτά τα πρόσωπα της ιστορίας περνούν μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος: και ο Μεταξάς, και ο Ζαχαριάδης, αλλά και ο Πέτρος Κόκκαλης, ο πατέρας του επιχειρηματία Σωκράτη Κόκκαλη.

Με άλλα λόγια, το μυθιστόρημα αναπνέει πολιτικά όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας που δεν μπορεί και δεν θέλει επ΄ουδένι να απολέσει την ταυτότητα του. Οσο κι αν ακούγεται βαρύγδουπο στο πρόσωπο του 48χρονου συγγραφέα συναντιούνται τα δύο ιστορικά ρεύματα του εργατικού κινήματος του 20ού αιώνα. Ο φίλος μου ο Χρήστος είναι εγγονός του Βασίλη Νεφελούδη (Νο 2 για πολλά χρόνια του ΚΚΕ) και του εκτελεσμένου από τους Γερμανούς Χρήστου Χωμενίδη, ηγέτη του μικρού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας.

πηγή: metropoliss 

Το κείμενο δημοσιεύεται με την άδεια του Κ.Τ. Τον ευχαριστώ θερμά!