Πράσινη ανάπτυξη και βιομηχανική κάνναβη

γράφει ο Σεραφείμ Κανδύλας

Η «πράσινη ανάπτυξη» αναφέρεται σε μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης με δράσεις χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος και επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, δημιουργώντας συγχρόνως νέες θέσεις εργασίας. Τέτοιες μορφές δράσης είναι, για παράδειγμα, η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με μικρής κυρίως κλίμακας έργα,η ανάπτυξη ήπιων για το περιβάλλον επενδύσεων όπως ο οικολογικός τουρισμός, η στροφή στην βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία και η καλλιέργεια φυτών που έχουν πολλαπλές εφαρμογές στον μεταποιητικό κλάδο συντελώντας παράλληλα στην αειφόρο ανάπτυξη και τη βιοποικιλότητα.

Ένα τέτοιο φυτό είναι η βιομηχανική ή κλωστική κάνναβη. Η καλλιέργειά της γνωρίζει παγκόσμια αναβίωση στις μέρες μας. Για την ευρωπαϊκή νομοθεσία (Κανονισμός 619/71) ως κλωστική κάνναβη θεωρούνται οι ποικιλίες της Cannabis Sativa L. με περιεκτικότητα σε T.H.C. (Δ9 τετρανδροκανναβινόλη) κάτω από 0,2%.

Η κλωστική κάνναβη καλλιεργείται από την αρχαιότητα κυρίως για τις ίνες της. Στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μία από τις πλέον σημαντικές ελαιούχες και κλωστικές καλλιέργειες σε πολλές χώρες του κόσμου μέχρι τον 18ο αιώνα. Από τα τέλη του 18ου αιώνα, με τη σταδιακή εξαφάνιση των ιστιοφόρων πλοίων (τα ιστία των οποίων φτιάχνονταν από ύφασμα κάνναβης), την εμφάνιση νέων ανταγωνιστικών καλλιεργειών στις αποικίες και τη δυναμική ανάπτυξη του βαμβακιού άρχισε η παρακμή της. Η εξέλιξη της παρασκευής φτηνού χαρτιού από δασική ξυλεία καθώς και εμφάνιση από τις αρχές του 20ού αιώνα των συνθετικών πετροχημικών ινών (νάιλον) προκάλεσε και νέα υποχώρηση στην καλλιέργειά της. Το τελειωτικό χτύπημα έγινε τη δεκαετία του 1930 με την απαγόρευσή της στην Αμερική, ταυτίζοντάς την με την ινδική κάνναβη σε επίπεδο νομοθεσίας.

Από τη δεκαετία του ‘70 στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης άρχισε να αναβιώνει η καλλιέργεια της για δύο λόγους.

1.Δημιουργήθηκαν νέες, σύγχρονες ποικιλίες, αναπτύχθηκε η τεχνολογία όσον αφορά στην καλλιέργεια, στην επεξεργασία του φυτού και στην παραγωγή προϊόντων και παραπροϊόντων από τη βιομηχανοποίησή της. Το σύνολο του υπέργειου μέρους του φυτού είναι αξιοποιήσιμο και από αυτό μπορούν να παραχθούν χιλιάδες διαφορετικά προϊόντα. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Ίνες για υφάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ενδύματα, ταπετσαρίες, σχοινιά κ.λπ. και χαρακτηρίζονται ως υποαλεργικά.

• Χαρτί που χρειάζεται επτά φορές λιγότερα χημικά παράγωγα του θείου και ελάχιστο χλώριο για τη λεύκανσή του σε σχέση με τον χαρτοπολτό από δασική ξυλεία. Τέσσερα στρέμματα κάνναβης παράγουν τόσο χαρτοπολτό όσο ένα στρέμμα δάσους. Και ενώ το μονοετές φυτό της κάνναβης παρέχει ετήσια σοδειά, τα δάση που υλοτομούνται χρειάζονται δεκάδες χρόνια για την αποκατάστασή τους.

• Οικοδομικά υλικά πολύ ελαφριά που «αναπνέουν», με έντονη θερμική και ακουστική μόνωση και τα οποία πιστοποιούν την ενεργειακή κατάσταση του κτηρίου.

• Βιοδιασπώμενα πλαστικά.

• Χρώματα, βερνίκια, βαφές. Για χιλιάδες χρόνια όλα σχεδόν τα χρώματα και τα βερνίκια παράγονταν ή περιείχαν λάδι από τους σπόρους της. Από το 1937 και μετά οι βαφές φυσικής προέλευσης αντικαταστάθηκαν από πετροχημικά προϊόντα με ολέθριες για το περιβάλλον επιπτώσεις.

• Είδη κοσμετικής (κρέμες, σαπούνια, έλαια αρωματοθεραπείας κ.λπ.).

• Είδη διατροφής.

• Ενέργεια. Είναι μια από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες βιομάζες που μπορεί να μετατραπεί σε μεθάνιο, μεθανόλη ή υγρό καύσιμο.

2. Αναγνώριση του σημαντικού οικολογικού οφέλους της καλλιέργειάς. Καταρχήν, έχει ταχεία ανάπτυξη και κάλυψη του αγρού λειτουργώντας ως αποπνικτικό ζιζανίων, δηλαδή ως οικολογικό «ζιζανιοκτόνο» που αφήνει το χωράφι καθαρό για την επόμενη καλλιέργεια. Επιπλέον χρειάζεται λιγότερο νερό για άρδευση από αντίστοιχες καλλιέργειες. Στη χώρα μας που η αυτοφυής βλάστηση στις αρδευόμενες καλλιέργειες είναι αναπτυγμένη και βλάπτει την παραγωγή, η κάνναβη σε αμειψισπορά με βαμβάκι, καλαμπόκι, κ.λπ. μπορεί να μειώσει σημαντικά τις δαπάνες ζιζανιοκτονίας. Η συμβολή της, επιπλέον, στην αντιμετώπιση του πράσινου σκουληκιού στο βαμβάκι και της Diabrotica στο καλαμπόκι μπορεί να είναι καθοριστική. Τέλος, με τις μειωμένες ανάγκες της κάνναβης σε αζωτούχα λιπάσματα και άρδευση, θα υπάρχει οικονομία σε ενέργεια και χημικά.

Σήμερα οι κυριότερες χώρες καλλιέργειας της κλωστικής κάνναβης είναι η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, η Ουκρανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση με περισσότερα από 500.000 στρέμματα στα κράτη-μέλη.

Στη χώρα μας η κάνναβη καλλιεργούνταν μέχρι το 1992 όταν δημοσιεύτηκε ο νόμος που απαγόρευε «την καλλιέργεια οποιουδήποτε φυτού του γένους Cannabis». Η τελευταία καλλιέργεια περίπου 2.000 στρεμμάτων ήταν στην περιοχή της Αλιάρτου για την παραγωγή οικοδομικών υλικών της εταιρείας ΠΑΝΟΜΠΕΛ. Τα κτήρια από τα κανναβουργεία Εδέσσης που χρησιμοποιούσαν κάνναβη από τον κάμπο των Γιαννιτσών καθώς και το εργοστάσιο παραγωγής σχοινιών από κάνναβη του Δεσύλλα στην Κέρκυρα, με εισαγωγή της πρώτης ύλης από το εξωτερικό τα τελευταία χρονιά λειτουργιάς του, υπάρχουν ακόμη.

Τη δεκαετία του 1990 έκαναν την εμφάνιση τους τα καταστήματα KANNABISHOP που πουλούσαν οικολογικά προϊόντα φτιαγμένα στο εξωτερικό από κάνναβη ενώ παράλληλα ενδυναμώθηκαν τα οικολογικά κινήματα που ζητούσαν μια στροφή σε μεθόδους και υλικά παραγωγής που δεν είναι επιβαρυντικά προς το περιβάλλον. Η αναζήτηση νέων καλλιεργειών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εναλλακτική πρόταση για αναδιάρθρωση των καλλιεργειών στη χώρα μας οδήγησαν στην υλοποίηση, το έτος 2000, μελέτης σχετικά με τις προοπτικές καλλιέργειας της κλωστικής κάνναβης στη χώρα μας. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Ερευνας και από το Εργαστήριο Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με τη χρηματοδότηση του υπουργείο Γεωργίας και αναγνώριζε τα πλεονεκτήματα του φυτού για την αγροτική παραγωγή.

Ο διαχωρισμός της κλωστικής κάνναβης και των προϊόντων που μπορούν να παραχθουν από αυτήν από τις ουσίες που υπάγονται στις εξαρτησιογόνες, θεσμοθετήθηκε τελικά το 2013 (παρ. 3 άρθρο 1 ν. 4139/2013). Οι όροι και οι προϋποθέσεις καλλιέργειας των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L, οι έλεγχοι τήρησης των όρων και προϋποθέσεων και κάθε σχετικό θέμα που θα επιτρέψουν την έναρξη της καλλιέργειας θα οριστούν, ο νόμος ορίζει, με κοινή απόφαση των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Δύο χρόνια μετά, η κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) δεν έχει ακόμη υπογραφεί. Σε απάντηση σε κοινοβουλευτική ερώτηση σχετικά με την καθυστέρηση της υπογραφής της ΚΥΑ που κατέθεσαν βουλευτές του Ποταμιού (αριθμός ερώτησης 548-6-3-2015) το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δεσμεύτηκε ότι θα προχωρήσει άμεσα στις απαραίτητες νομικές ρυθμίσεις προκειμένου να μπορέσουν οι παραγωγοί να προχωρήσουν στην καλλιέργεια του φυτού.

Ο αρμόδιος Αναπληρωτής Υπουργός κ. Αποστόλου σε αντίστοιχη ερώτηση που είχε καταθέσει προς την προηγούμενη κυβέρνηση το Νοέμβριο του 2014 (και η όποια έμεινε αναπάντητη) είχε αναφέρει: «Θεωρούμε, ότι ως φυτό πολλαπλών και σημαντικών χρήσεων, η βιομηχανική κάνναβη θα συμβάλει και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στη γεωργία, τη βιομηχανία, το εμπόριο και την έρευνα, δίνοντας ώθηση στην τοπική και την εθνική οικονομία».

Είμαστε, λοιπόν, αισιόδοξοι ότι σύντομα θα λυθεί αυτό το χρόνιο θέμα και άμεσα θα φανούν τα πλεονεκτήματα στην παραγωγική ανασυγκρότηση με δυναμική για δημιουργία πολλών χιλιάδων θέσεων απασχόλησης.

Ο Σεραφείμ Kανδύλας είναι 

μέλος του υπό ίδρυση συνεταιρισμού «το καννάβι»

Πηγή: Οικοτριβές