Σελιδοδείκτης [29.06.2105]

Σελιδοδείκτης 54ος

 

Γιώργος Μυλωνάς
Απόδραση από την Αμοργό
εκδόσεις  Ποταμός

Ο ημιτελής δρόμος προς την Δημοκρατία

γράφει ο Νίκος Κουρμούλης

Ο Γιώργος Μυλωνάς αποτελεί σπάνια περίπτωση για το πολιτικό μεταπολεμικό στερέωμα και κάθε άλλο παρά αμελητέα. Αστός, μορφωμένος, με βαθιά πεποίθηση ως προς το δίκαιο του δημοκρατικού αγώνα. Ένας γνήσιος μεταρυθμιστής σοσιαλδημοκράτης δυτικού προσανατολισμού, κάτι που στα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια ισούταν σχεδόν με βρισιά. Οι σκέψεις και οι πρακτικές του Μυλωνά, δεν άφησαν πολλούς κληρονόμους στη χώρα και αυτό είναι δυσάρεστο, παραμένει όμως μόνο μια δυνατότητα.

Ο παρόν τόμος περιλαμβάνει τα κείμενα του διακεκριμένου πολιτευτή που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της εξορίας του στην Αμοργό, από την Χούντα. Σύντομα ημερολογιακού τύπου αφηγήματα με άξονες τη σύλληψη, τη διαμονή στο νησί και τη μετέπειτα απόδραση. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η κινηματογραφική απόδραση του Μυλωνά (στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο είχε η κόρη του Ελένη) έγινε πρωτοσέλιδο στον διεθνή τύπο, καταφέρνοντας ένα γερό πλήγμα στο γόητρο του καθεστώτος.

Η αξία όμως του βιβλίου, που δεν διεκδικεί φιλολογικές δάφνες ούτε αποτελεί πολιτική πραγματεία, όπως μας ενημερώνει ο Μυλωνάς από την Γενεύη του 1973 στον πρόλογο, προσπαθεί να βρει πειστικές εξηγήσεις για το πως έφτασε η Ελλάδα στο αποκορύφωμα μιας εξακολουθητικής διαλυτικότητας όπως η κατάληψη της εξουσίας από τους Απριλιανούς. Ο Μυλωνάς προερχόταν από ιστορική βενιζελική οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, στενός συνεργάτης του Ελευθέριου Βενιζέλου και ο παππούς του ήταν ο στρατηγός Παναγιώτης Δαγκλής, επιφανές στέλεχος του βενιζελικού κόσμου, διάδοχος του Ελευθέριου στον εθνικό διχασμό.

Από πολύ μικρή ηλικία, ο Γιώργος Μυλωνάς εμβαπτίστικε στο όραμα της Κεντροαριστεράς και του Δημοκρατικού ιδεώδους. Άνθρωπος λαοφιλής, είχε για πρότυπο τον Φρανγκλίνο Ρούζβελτ του New Deal. Για όσους δεν τυχαίνει να γνωρίζουν την πολυκύμαντη πορεία του Μυλωνά, να θυμίσουμε μερικούς σταθμούς της καριέρας του: Κατά την διάρκεια της Κατοχής, εντάχθηκε στο ΕΑΜ. Σταθερά προσανατολισμένος στο δρόμο του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Επανενεργοποιείται στην πολιτική πλάϊ στον Γεώργιο Παπανδρέου, στην περίοδο του «ανένδοτου». Ο Μυλωνάς βλέπει στην τότε Ένωση Κέντρου, το πρόπλασμα για μια σύγχρονη Κεντροαριστερά, με λαϊκό έρισμα. Έγινε υφυπουργός Προεδρίας υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου (με τον οποίο υπήρξαν συμμαθητές από το Κολλέγιο Αθηνών). Μια σχέση ακανθώδη, στην οποία ο Μυλωνάς αναφέρεται στο βιβλίο με πολλά υπονοούμενα.

Εν συνεχεία έγινε υφυπουργός Παδείας και μαζί με τον Παπανούτσο αποτέλεσαν την προμετωπίδα της κοινωνικής πολιτικής του κόμματος, προωθώντας την εκπαιδευτική μεταρύθμιση. Μια ηλεκτρική καρέκλα στην κυριολεξία εν μέσω δραματικών ανακατάξεων και Ιουλιανών. Κατά τη διάρκεια της Χούντας υπήρξε εξέχον στέλεχος της «Δημοκρατικής Άμυνας». Στην πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης συμμετείχε στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ενώ δεν έλαβε μέρος στην επερχόμενη κυβερνηση ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Προτίμησε μια μοναχική πορεία, στις μυλόπετρες της σοσιαλδημοκρατίας. Εντάχθηκε εντέλει στον Συνασπισμό και ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού επί Τζαννή Τζανετάκη.

Η πορεία του Γιώργου Μυλωνά όπως φαίνεται και από τα κομψά αυτά κείμενα-που δεν κρύβουν την αιχμηρότητα τους όποτε χρειαστεί-αποτυπώνει την αγωνία μέρους της ελληνικής πολιτικής τάξης προς την άνευ όρων Δημοκρατία. Αυτό το αίτημα δεν είναι έωλο. Συνοδεύεται και από την επιθυμία μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού. Τόσο από τα γραπτά του όσο και από την ιστορική γνώση, ο Μυλωνάς δεν υπήρξε ο πολιτικός που αρέσκονταν στην «καμαρίλα». Είχε άμεση σχέση με την λαϊκή επιθυμία. Πότε δινόταν ολόψυχα και πότε με κριτική διάθεση.

Η Αμοργός δεν φιλοξενούσε μαζικά εξόριστους όπως η Γυάρος, η Μακρόνησος ή η Ικαρία. Εκεί ο βουλευτής βρισκόταν υπό το καθεστώς της διακριτικής απομόνωσης. Οι κάτοικοι του συμπεριφέρονταν με ένα μείγμα καλοσύνης και περιέργειας. Το βασικό ζήτημα που κατατρέχει τη σκέψη του Μυλωνά, είναι οι χαμένες ευκαιρίες της σοσιαλδημοκρατίας. Θεωρεί αδιανόητη αυτή την ελληνική εξαίρεση. Λαμβάνοντας υπ’όψη του την μακροχρόνια εμφυλιακή σύρραξη, αναπτύσσει τη θεωρία του «μεταίχμιου».

Προς τιμήν του δεν εξακοντίζει γενικόλογους μύδρους κατά του αναχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας ή του όποιου μεσαιωνισμού της. Βλέπει ότι γίνονται προσπάθειες, παρά τα πελατειακά συμπλέγματα και κυρίως την υπόγεια εχθρότητα των πολιτών προς το κράτος. Διαπιστώνει έναν ιδεολογικό φεουδαλισμό σε συνδυασμό με τα υπερτροφικά συμφέροντα και την εκμετάλευση της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας που δημιουργούν ανυπέρβλητα προβλήματα και κυρίως τυφλές πολώσεις.

Σύμφωνα με την κρίση του Μυλωνά, από τα μέσα της Κατοχής υφαίνονταν η μετέπειτα πολιτειακή ένδεια. Μέσω μιας τρομώδους πόλωσης, ιδεοληπτικής και συνάμα καλά σχεδιασμένης: oι αυτονομημένες ηγεσίες του ΚΚΕ και της Δεξιάς εναντίον της πραγματικής βούλησης του κόσμου o ρεβανσισμός και η επικράτηση των ακραίων στοιχείων. Από τη μια ο μεγαλοϊδεατισμός της zαχαριαδικής εμμονής για σοβιετική επανάσταση, τη στιγμή που από το Κρεμλίνο το «παιχνίδι» είχε κριθεί. Και από την άλλη η επικράτηση των ταγματασφαλιτών στην Δεξιά που είχαν ως στόχο την κατάπνιξη της λαϊκής βούλησης. Κομβικό σημείο για τον Μυλωνά ήταν η ματαιωμένη πρώτη μεταπολεμική εκλογική αναμέτρηση, όπου εκεί οι προοδευτικές δυνάμεις όπως τις χαρακτηρίζει, με τις όποιες διαφωνίες τους, θα είχαν επικρατήσει βάζοντας τη χώρα σε άλλη ρότα.

 

Στο μεταίχμιο όλων των παραπάνω, ο κεντροαριστερός πόλος υποεκπροσωπούνταν σε διάφορα κόμματα. Έτσι δεν απέκτησε αυτονομία και ικανή λαϊκή βάση, με αποτέλεσμα να εξαερωθεί. Οι όποιες φιλότιμες προσπάθειες καπελώθηκαν και κυρίως διαστρεβλώθηκαν από προσωπικές ιδιοτέλειες και εγωπαθείς φιλοδοξίες. Ο μοναχικός δρόμος του Γιώργου Μυλωνά μοιάζει με εκείνον της εξορίας του στην Αμοργό. Μια τραγική ειρωνεία. Ας μην είμαστε αχάριστοι. Ανθρωποι σαν τον Γιώργο Μυλωνά έβαζαν υψηλά τον πήχη του δημόσιου διαλόγου. Αυτή η τραγική απουσία διαλόγου και η στροφή προς τους αυτιστικούς μονολόγους καταστρέφουν τα τελευταία χρόνια την υπόσταση της πολιτικής αντιπροσώπευσης. Η Αριστερά είναι πάντα ο Άλλος και οφείλουμε να το θυμόμαστε.

πηγή: ο αναγνώστης