Ανανέωση στην πολιτική

-[...]Ο καλός μαρξιστής, φίλε, για να μην πέφτει έξω, πρέπει να συνδυάζει την απαισιοδοξία της γνώσης με την αισιοδοξία της βούλησης.

-Μπα, διαβάζατε και Γκράμσι στην Κούτβα; Ακυρώθηκε λοιπόν το ουκάζιο του μακαρίτη; 

Όλα τα ήξερε, ο άθλιος. Τα γράμματα του Γκράμσι από τη φυλακή, την κριτική που έκανε στο κόμμα των Μπολσεβίκων για τη στάση τους απέναντι στο ιταλικό πρόβλημα γύρω στα 1930, το θυμό του Στάλιν, την απαγόρευση [...]

Στρατής Τσίρκας Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ [σελ.26]

Χωρίς τις όποιες δεσμεύσεις του παρελθόντος, στο αδυσώπητο παρόν και με μια ρωγμή στο όνειρο, διάβασα το κείμενο του καλού φίλου Αντώνη Σαριδάκη. Στους μίζερους καιρούς μας είναι ακριβή η ομορφιά και αναγκαία η επιστροφή στις ρίζες. Με νέα εργαλεία στις λιγοστές αποσκευές μας. 

Α.ΣΤΕΓΟΣ

γράφει ο Αντώνης Σαριδάκης

Ανανέωση στην πολιτική  με επίκεντρο τον άνθρωπο, το περιβάλλον και την κοινωνία, με συναισθηματική νοημοσύνη δύναμη αλλαγής

Παρακολουθώντας τις πολιτικές εξελίξεις σε παγκόσμιο, εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο, θεωρώ επίκαιρο να συμβάλω στο γενικότερο πολιτικό προβληματισμό με μία διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων. 

Οι άκαμπτες πολιτικές θέσεις και πρακτικές, η έλλειψη οραμάτων, ή έλλειψη επικοινωνίας δηλώνουν βαθιά (συναισθηματική) αδυναμία των ανθρώπων να αντιληφθούν τον εαυτό τους και την κοινωνία. Αδυναμία να διαμορφώσουν αποτελεσματικές πολιτικές συνεργασιών για την προκοπή των ανθρώπων και την προστασία του  πλανήτη μας.

Δυστυχώς χωρίς οράματα, χωρίς στόχους, χωρίς πίστη στον εαυτό  μας και τις ιδέες μας, εγκλωβιζόμαστε σε έννοιες χωρίς περιεχόμενο χωρίς προοπτική. Με τρόπο ρατσιστικό[1] , διχαστικό και αδιέξοδο. 

Έννοιες όπως ανανέωση στην πολιτική πρέπει να πάρουν σάρκα και οστά μέσα από στρατηγικές επιλογές με όραμα. Με μαζικοποίηση των πολιτικών φορέων και κινημάτων, με δυνάμωμα της άμεσης δημοκρατίας, με ανεξαρτησία και μαζικοποίηση των συνδικαλιστικών φορέων και παρατάξεων. Με πολιτική συνεργασιών, πολυκομματικών σχημάτων και κυβερνήσεων. Με κοινωνική συνοχή, εθελοντισμό και αλληλεγγύη.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι να δοθεί προτεραιότητα στην «συναισθηματική νοημοσύνη» των ανθρώπων.

Με τον όρο «συναισθηματική νοημοσύνη» εννοείται η ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα δικά μας συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων. Να δημιουργούμε κίνητρα για τον εαυτό μας και να χειριζόμαστε σωστά τόσο τα συναισθήματα όσο και τις σχέσεις μας.

Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να βελτιωθεί στην πορεία της ζωής και οι συναισθηματικές ικανότητες μπορούν να καλλιεργηθούν με τη σωστή εκπαίδευση και εξάσκηση.

Η ικανότητα για επικοινωνία αποτελεί το θεμέλιο λίθο των κοινωνικών δεξιοτήτων.  Αποτελεί τη βάση για να ασκήσει κανείς επιρροή, να διαπραγματευτεί και να επιλύσει διαφωνίες, να προωθήσει αλλαγές, να συνεργαστεί με άλλους προς επίτευξη κοινών στόχων, να καλλιεργήσει λειτουργικές σχέσεις, να δημιουργήσει συνοχή στην ομάδα και τέλος να λειτουργήσει ηγετικά, εμπνέοντας και καθοδηγώντας ομάδες και άτομα. Αναλυτικότερα:

Μερικά απλά  ερωτήματα

Γνωρίζουμε τα συναισθήματα μας; 

Γνωρίζουμε τα ισχυρά σημεία και τα όριά μας;

Έχουμε πίστη στην αξία μας και τις ικανότητές μας;

Διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας, τις παρορμήσεις μας;

Έχουμε ευελιξία στο χειρισμό των αλλαγών;

Αισθανόμαστε άνετα σε πρωτοποριακές ιδέες και νέες πληροφορίες;

Ευθυγραμμιζόμαστε με τους στόχους της πολιτικής μιας ομάδας;

Έχουμε ετοιμότητα για δράση μόλις εμφανιστεί η ευκαιρία;

Έχουμε επιμονή στην επιδίωξη στόχων παρά τα εμπόδια και τις αναστολές;

 Κατανοούμε τα συναισθήματα και την άποψη των άλλων;

 Εφαρμόζουμε μεθόδους αποτελεσματικής πειθούς;

 Εμπνέουμε και καθοδηγούμε ομάδες και ανθρώπους;

Με τον όρο «συναισθηματική νοημοσύνη» όπως προαναφέρθηκε εννοείται η ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα δικά μας συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων. Να δημιουργούμε κίνητρα για τον εαυτό μας και να χειριζόμαστε σωστά τόσο τα συναισθήματα όσο και τις σχέσεις μας. Η συναισθηματική νοημοσύνη απαρτίζεται από δύο βασικές ικανότητες, την προσωπική ικανότητα και την κοινωνική ικανότητα.

Α. Προσωπική ικανότητα

Η προσωπική ικανότητα περιλαμβάνει τρεις επιμέρους ικανότητες που καθορίζουν πόσο καλά χειριζόμαστε τον εαυτό μας: την αυτοεπίγνωση, την αυτορρύθμιση και τα κίνητρα συμπεριφοράς.

1. Αυτοεπίγνωση σημαίνει το να γνωρίζει κανείς την εσωτερική του κατάσταση, τις προτιμήσεις του, τα προσωπικά του αποθέματα και να έχει επαφή με τη διαίσθησή του. Εξειδικεύεται δε στα τρία παρακάτω στοιχεία:

·   Επίγνωση των συναισθημάτων: το να αναγνωρίζει κανείς τα συναισθήματά του, τις επιπτώσεις και τα αποτελέσματά τους.

·   Ακριβή αυτοαξιολόγηση: το να γνωρίζει κανείς τα ισχυρά σημεία και τα όριά του.

·   Αυτοπεποίθηση: η σιγουριά κάποιου για την αξία και τις ικανότητες του.

2.    Αυτορρύθμιση σημαίνει το να μπορεί κανείς να διαχειρίζεται την εσωτερική του κατάσταση, τις παρορμήσεις του και  τα προσωπικά του αποθέματα.  Εξειδικεύεται στα επόμενα πέντε στοιχεία:

·  Αυτοέλεγχος: ο χειρισμός των διασπαστικών συναισθημάτων και παρορμήσεων.

·   Αξιοπιστία: διατήρηση τιμιότητας και ακεραιότητας.

·   Ευσυνειδησία: το να αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη για την προσωπική του επίδοση.

·   Προσαρμοστικότητα: ευελιξία στο χειρισμό των αλλαγών.

·   Καινοτομία: το να αισθάνεται κανείς άνετα και να είναι ανοιχτός σε πρωτοποριακές ιδέες και νέες πληροφορίες.

Η έννοια της αυτορρύθμισης δεν σημαίνει άρνηση ή καταπίεση των αληθινών συναισθημάτων, ούτε σημαίνει πνίξιμο κάθε αυθορμητισμού. Αντίθετα, σημαίνει να έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε το πώς θα εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, το πώς θα χειριστούμε τις παρορμήσεις μας και το πώς θα αντιμετωπίσουμε τις αντίξοες καταστάσεις. Η ικανότητα να ελέγχουμε τη δική μας διάθεση είναι πολύ σημαντική για την καλή επικοινωνία.

3. Τα κίνητρα συμπεριφοράς μπορούν να περιγραφούν ως οι συναισθηματικές τάσεις που οδηγούν προς την επίτευξη στόχων. Σχετίζονται με τα τέσσερα επόμενα στοιχεία:

·   Τάση προς επίτευξη: προσπάθεια για βελτίωση ή ανταπόκριση σε κάποια δεδομένα τελειότητας.

·   Δέσμευση: Ευθυγράμμιση με τους στόχους της ομάδας ή του οργανισμού.

·   Πρωτοβουλία: Ετοιμότητα για δράση μόλις εμφανιστεί η ευκαιρία.

·   Αισιοδοξία: Επιμονή στην επιδίωξη στόχων παρά τα εμπόδια και τις αναστολές.

Τα κίνητρα σχετίζονται και με τα συναισθήματά μας. Πράγματι η λέξη κίνητρο (motive) και η λέξη συναίσθημα (emotion) έχουν την ίδια λατινική ρίζα, που είναι η λέξη motere, που σημαίνει «κινώ». Αυτό δεν είναι τυχαία σύμπτωση γιατί, τα συναισθήματα πράγματι μας κινητοποιούν, μας ωθούν προς τους στόχους μας. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα μεγάλα έργα ξεκινούν, έχουν την αφετηρία τους σε «μεγάλα» συναισθήματα.

B. Κοινωνική Ικανότητα

Η κοινωνική ικανότητα, περιλαμβάνει δύο επιμέρους ικανότητες που καθορίζουν πόσο καλά χειριζόμαστε τις σχέσεις μας: την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες.

4. Ενσυναίσθηση είναι η επίγνωση των συναισθημάτων, των αναγκών και των ανησυχιών των άλλων. Περιλαμβάνει δε τα εξής πέντε στοιχεία:

·   Κατανόηση των άλλων: κατανόηση των συναισθημάτων και της άποψης των άλλων καθώς και ενεργό ενδιαφέρον για τις ανησυχίες τους.

·   Προσανατολισμό στην παροχή υπηρεσιών: πρόβλεψη, αναγνώριση των αναγκών των άλλων καθώς και την ικανοποίησή τους.

·   Ενίσχυση της ανάπτυξης των άλλων: αίσθηση του τι έχουν οι άλλοι ανάγκη για να αναπτυχθούν καθώς και ενίσχυση των δυνατοτήτων τους

·   Σωστό χειρισμό της διαφορετικότητας: δημιουργία και καλλιέργεια ευκαιριών σε διαφορετικά είδη ανθρώπων.

·   Πολιτική αντίληψη: αναγνώριση των συναισθηματικών τάσεων μιας ομάδας και ενδυνάμωση των σχέσεων.

Η ουσία της ενσυναίσθησης είναι να καταλαβαίνουμε αυτό που νιώθουν οι άλλοι χωρίς να το λένε. Οι άλλοι σπάνια μας λένε με λόγια αυτό που αισθάνονται, αντίθετα, μας το λένε με τον τόνο της φωνής τους, την έκφραση του προσώπου τους ή με άλλους μη λεκτικούς τρόπους. Η ικανότητα να νιώθει κανείς αυτά τα αδιόρατα σήματα στην επικοινωνία του με τους άλλους θεμελιώνεται πάνω στην αυτοεπίγνωση και τον αυτοέλεγχο. Αν δεν έχουμε αναπτύξει τη δεξιότητα να νιώθουμε τα δικά μας τα συναισθήματα, και τη δεξιότητα να τα εμποδίζουμε να μας κατακλύζουν, δεν υπάρχει περίπτωση να έχουμε οποιαδήποτε επαφή με τις διαθέσεις των άλλων. Η ενσυναίσθηση παρομοιάζεται με το κοινωνικό μας ραντάρ. Σε τελική ανάλυση, η ενσυναίσθηση σε ανώτερο επίπεδο σημαίνει να μπορεί κανείς να αισθάνεται και να αντιδρά στις μη εκφρασμένες ανησυχίες ή συναισθήματα του άλλου ατόμου. Σε πιο ψηλά επίπεδα, σημαίνει κατανόηση των προβληματισμών ή των ανησυχιών που κρύβονται πίσω από τα συναισθήματα του άλλου.

5. Οι κοινωνικές δεξιότητες συνοψίζονται στην γενική ικανότητα να προκαλεί κανείς στους άλλους τις αντιδράσεις που θέλει. Περιλαμβάνει τα παρακάτω οχτώ στοιχεία:

·   Επιρροή: άσκηση αποτελεσματικών μεθόδων πειθούς.

·   Επικοινωνία: έκφραση σαφών και πειστικών μηνυμάτων.

·   Ηγεσία: έμπνευση και καθοδήγηση ομάδων και ανθρώπων.

·   Καταλυτική δράση όσον αφορά στην αλλαγή: καθιέρωση αλλαγών ή χειρισμό των αλλαγών.

·   Χειρισμός των διαφωνιών: διαπραγμάτευση και επίλυση διαφωνιών.

·  Καλλιέργεια δεσμών:  σημαίνει καλλιέργεια λειτουργικών σχέσεων που συμβάλλουν στην επίτευξη στόχων.

·   Σύμπραξη και συνεργασία: συνεργασία με άλλους προς επίτευξη κοινών στόχων.

·   Ομαδικές ικανότητες: δημιουργία συνοχής στην ομάδα προς επίτευξη συλλογικών στόχων.

Η ικανότητα για επικοινωνία αποτελεί το θεμέλιο λίθο όλων των κοινωνικών δεξιοτήτων. Αποτελεί τη βάση για να ασκήσει κανείς επιρροή, να διαπραγματευτεί και να επιλύσει διαφωνίες, να προωθήσει αλλαγές, να συνεργαστεί με άλλους προς επίτευξη κοινών στόχων, να καλλιεργήσει λειτουργικές σχέσεις, να δημιουργήσει συνοχή στην ομάδα και τέλος να λειτουργήσει ηγετικά, εκπνέοντας και καθοδηγώντας ομάδες και άτομα.

Για να λειτουργήσει η επικοινωνία πρέπει να είναι κανείς ανοιχτός στην ακρόαση και να στέλνει πειστικά μηνύματα. Τα άτομα με αυτήν την ικανότητα διαθέτουν την ικανότητα της καλής ακρόασης, είναι αποτελεσματικά στην αλληλεπίδραση, καθώς αντιλαμβάνονται τα συναισθηματικά σήματα που δέχονται και εναρμονίζουν τα μηνύματά τους με αυτά, ασχολούνται με τα δύσκολα θέματα με ευθύ και άμεσο τρόπο, αναζητούν αμοιβαία κατανόηση και δέχονται πρόθυμα να μοιραστούν τις πληροφορίες με τους άλλους. Τέλος, ενθαρρύνουν την ανοιχτή επικοινωνία και είναι δεκτικοί τόσο στα άσχημα όσο και στα καλά νέα.

Τα καλά νέα σχετικά με τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι ότι μπορεί να βελτιωθεί στην πορεία της ζωής και ότι όλες οι συναισθηματικές ικανότητες μπορούν να καλλιεργηθούν με τη σωστή εκπαίδευση και εξάσκηση. Επιπλέον, τονίζεται έντονα η ανάγκη να λειτουργούμε ως συναισθηματικοί μέντορες, βοηθώντας να αναπτυχθεί στην κοινωνία τόσο η προσωπική όσο και η κοινωνική ικανότητα.

Σήμερα, σε πολλά σχολεία παγκοσμίως, εφαρμόζονται προγράμματα πρόληψης με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας και τη βελτίωση της συναισθηματικής νοημοσύνης, με εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα.

Οι πέντε αυτές διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης- αυτοεπίγνωση, αυτορρύθμιση, κίνητρα συμπεριφοράς, ενσυναίσθηση, κοινωνικές δεξιότητες- έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

Είναι ανεξάρτητες, με την έννοια ότι η κάθε μία συνεισφέρει με μοναδικό τρόπο στην εργασιακή επίδοση.

Είναι αλληλοεξαρτώμενες, γιατί η καθεμία από αυτές επηρεάζει ως ένα βαθμό κάποιες άλλες, ενώ υπάρχουν πολλές ισχυρές αλληλεπιδράσεις.

Είναι ιεραρχικές γιατί οικοδομούνται η μία πάνω στην άλλη. Για παράδειγμα, η αυτοεπίγνωση είναι σημαντική για την αυτορρύθμιση και την ενσυναίσθηση. Επίσης η αυτοεπίγνωση και η αυτορρύθμιση συμβάλλουν στην απόκτηση κινήτρων. Τέλος, οι τέσσερις πρώτες συμμετέχουν στις κοινωνικές δεξιότητες.

Είναι αναγκαίες αλλά όχι ικανές: Το να έχει κανείς μια βασική ικανότητα συναισθηματικής νοημοσύνης δεν του εγγυάται ότι θα επιδείξει και τις σχετικές δεξιότητες, όπως είναι η συνεργασία ή η ηγεσία.

Είναι γενικού τύπου: Ο γενικός κατάλογος ισχύει, σε κάποιο βαθμό, για όλες τις εργασίες. Ωστόσο, διαφορετικές εργασίες έχουν και διαφορετικές απαιτήσεις σε ό,τι αφορά τις απαραίτητες δεξιότητες. Και μην ξεχνάμε:

Η πολιτική είναι το σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται και των μεθόδων και διαδικασιών που ακολουθούνται, μέσω των οποίων, ομάδες ανθρώπων οργανώνονται και λειτουργούν, προκειμένου να πετύχουν κατά τον καλύτερο τρόπο και με το μικρότερο δυνατό κόστος τους σκοπούς που επιδιώκουν σε διάφορους τομείς δραστηριοτήτων. Ο όρος εφαρμόζεται τόσο σε κοινωνικές ομάδες ανθρώπων (κόμματα, οργανώσεις, συνδικάτα, συνελεύσεις κατοίκων κλπ), όσο και σε κυβερνήσεις κρατών για τον τρόπο διακυβέρνησης και χειρισμού των διαφόρων υποθέσεων. Η πολιτική είναι συνυφασμένη με την εξουσία και τη δύναμη που πηγάζει από αυτή.

Η άσκηση της πολιτικής αποτελεί τέχνη και επιστήμη και αφορά σε ιδέες και στον τρόπο εφαρμογής τους, τόσο σε ζωτικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και υπόστασης (ελευθερία, ασφάλεια, δικαιοσύνη, πολιτισμός, κτλ), καθώς επίσης και σε όλα τα υπόλοιπα θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο, στον πολίτη, στον εργαζόμενο, κτλ.

Όταν η πολιτική μετατρέπεται σε τέχνη για να διατηρηθεί ή να κατακτήσει ένα κόμμα της εξουσίας ως αυτοσκοπός, τότε υπεισέρχεται η διαφθορά, η κατάχρηση εξουσίας, το «χρήμα». Οι περισσότεροι πολίτες απογοητεύονται και παύουν να ενδιαφέρονται γι΄ αυτά που τους αφορούν, με κίνδυνο τα αποτελέσματα να είναι ολέθρια σε όλους τους τομείς. 

Ρέθυμνο, 21.08.2014

---

[1] Ρατσισμός είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, ανάλογα τα θρησκευτικά ή πολιτικά ή ποδοσφαιρικά τους πιστεύω, είτε το χρώμα  τους,  είτε την εθνικότητα τους, είτε το φύλο τους κλπ.

Πηγή: Σκέψεις

σημείωση: Πίνακες του Γιάννη Γαϊτη, επιλογή του "τετραδίου"