γράφει η Μαρία Τσάκος
Βγαίνοντας από την αίθουσα του Hub Event, το βράδυ της περασμένης
Παρασκευής 24 Απριλίου, αναρωτήθηκα αν είχε καταφέρει τελικά ο
στοχαστής-σταρ Ρίτσαρντ Ντόκινς να κερδίσει επαξίως το παρατεταμένο
όρθιο χειροκρότημα με το οποίο τον είχαν υποδεχτεί και αποχαιρετήσει οι
περίπου χίλιοι θεατές κάθε ηλικίας, που είχαν συρρεύσει για να τον δουν.
Το κοινό δεν ήταν ηλικιακά ομοιογενές, παρά το προβάδισμα των ηλικιών
18 έως 45, είχε όμως ομοψυχήσει στον ενθουσιασμό του για τον Aγγλο
εξελικτικό βιολόγο και κατεξοχήν πολέμιο της θρησκείας.
Με δεδομένο ότι η εκδήλωση είχε την επίσημη υποστήριξη της Eνωσης Αθέων και της Eνωσης Ουμανιστών Ελλάδας, η μεγάλη της επιτυχία ήταν μάλλον εξασφαλισμένη, όπως και οι εκδηλώσεις λατρείας απέναντι στον Ντόκινς, ο οποίος αποτελεί ένα είδος προφήτη για τον χώρο. Aυτή κι αν είναι ενδιαφέρουσα αντίφαση.
Η συζήτησή του με την υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας, Ελίζα Γκορόγια, διήρκεσε μία ώρα, που πέρασε πολύ γρήγορα, κυρίως χάρη στο γεγονός ότι οι δύο συνομιλητές κατάφεραν να διατηρήσουν έναν ωραίο ρυθμό, σύντομες ερωτήσεις και εξίσου περιεκτικές και εύληπτες απαντήσεις, διανθισμένες με μια δόση χιούμορ όπου χρειαζόταν. Η συντονίστρια του έκανε όλες τις προβλεπόμενες, και έως ενός σημείου προβλέψιμες, ερωτήσεις, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν υποβληθεί μέσω Twitter, καλύπτοντας μεγάλη θεματολογική γκάμα: από τη ζωή και τον θάνατο, το Σύμπαν, την ύπαρξη Θεού, τις θρησκείες, τη δαρβινική θεωρία της φυσικής επιλογής, την ηθική, τις διακρίσεις ανάμεσα στα φύλα και την προκατάληψη κατά των ομοφυλοφίλων έως την πολυγαμία, τη χορτοφαγία και τη δίωξη κατά του blogger Γέροντα Παστίτσιου για βλασφημία, στο άκουσμα της οποίας ο Ντόκινς αναφώνησε: «Ωχ, Θεέ μου!»
Σε ό,τι αφορά την αμφισβήτηση της θρησκείας και την αθεΐα, δεν ακούσαμε τίποτε ιδιαίτερα συνταρακτικό. Οι απαντήσεις του περιορίζονταν σε δυο-τρεις προτάσεις, που με τη σειρά τους συνοψίζονται σ’ ένα «το να πιστεύεις σ’ αυτά τα πράγματα είναι γελοίο», με πειστικότερο επιχείρημα της βραδιάς τον ισχυρισμό του Ντόκινς ότι το να θέλει κανείς να εξηγήσει τη δημιουργία του Σύμπαντος σε συνάρτηση με ένα ανώτερο ον, μοιάζει με το να απαντά στην ερώτηση με την ίδια την ερώτηση. Από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές, η προσωπική του εκτίμηση ότι, σε επίπεδο ηθικής, επιδίωξή μας οφείλει να είναι η δημιουργία μιας κοινωνίας όσο γίνεται λιγότερο «δαρβινικής»: αναγνωρίζοντας, δηλαδή, ότι η εξέλιξη της ζωής βασίστηκε στην αρχή της φυσικής επιλογής, οφείλουμε να απομακρυνθούμε από αυτήν, αναπτύσσοντας μια ηθική βασισμένη σε ιδιότητες όπως η καλοσύνη, ο αλτρουισμός, η γενναιοδωρία, η συμπόνια και η ενσυναίσθηση. Αλλη μία ενδιαφέρουσα τοποθέτησή του ήταν εκείνη που αφορούσε το Internet, το οποίο εξύμνησε ως φορέα αλήθειας και άρα αλλαγής και εξέλιξης. Μάλιστα, προέβλεψε πως στο εγγύς μέλλον δεν θα υπάρχει κανείς επάνω στη Γη που να μην έχει πρόσβαση σε αυτό. Η βραδιά τελείωσε με τον Ντόκινς να χρησιμοποιεί τα λόγια του Μαρκ Τουέιν, για να απαντήσει στην ερώτηση τι είναι ο θάνατος: «Δεν τον φοβάμαι. Υπήρξα πεθαμένος επί δισεκατομμύρια χρόνια προτού γεννηθώ και δεν μου ήταν διόλου δυσάρεστος».
Εν κατακλείδι, δεν επρόκειτο για επιστημονικό συμπόσιο όπου η συζήτηση θα ήταν πιο πρόσφορη για εμβαθύνσεις. Η βραδιά ήταν αυτό που ήταν: μια προωθητική εκδήλωση για τα βιβλία του Ντόκινς και μια ευκαιρία για το αφοσιωμένο κοινό του να πλάσει μια ευχάριστη ανάμνηση. Υπό μία έννοια, το σημαντικότερο, κι εκείνο που ίσως εξηγεί την αθρόα προσέλευση του κοινού, είναι πως, μεσούσης μιας βαθιάς κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και κρίσης ταυτότητας, η παρουσία μιας σημαντικής προσωπικότητας της επιστήμης και του πνεύματος στη χώρα μας άνοιξε ένα παράθυρο στην εξωστρέφεια, υπενθυμίζοντάς μας ότι είμαστε κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κοινότητας.
Με δεδομένο ότι η εκδήλωση είχε την επίσημη υποστήριξη της Eνωσης Αθέων και της Eνωσης Ουμανιστών Ελλάδας, η μεγάλη της επιτυχία ήταν μάλλον εξασφαλισμένη, όπως και οι εκδηλώσεις λατρείας απέναντι στον Ντόκινς, ο οποίος αποτελεί ένα είδος προφήτη για τον χώρο. Aυτή κι αν είναι ενδιαφέρουσα αντίφαση.
Η συζήτησή του με την υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας, Ελίζα Γκορόγια, διήρκεσε μία ώρα, που πέρασε πολύ γρήγορα, κυρίως χάρη στο γεγονός ότι οι δύο συνομιλητές κατάφεραν να διατηρήσουν έναν ωραίο ρυθμό, σύντομες ερωτήσεις και εξίσου περιεκτικές και εύληπτες απαντήσεις, διανθισμένες με μια δόση χιούμορ όπου χρειαζόταν. Η συντονίστρια του έκανε όλες τις προβλεπόμενες, και έως ενός σημείου προβλέψιμες, ερωτήσεις, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν υποβληθεί μέσω Twitter, καλύπτοντας μεγάλη θεματολογική γκάμα: από τη ζωή και τον θάνατο, το Σύμπαν, την ύπαρξη Θεού, τις θρησκείες, τη δαρβινική θεωρία της φυσικής επιλογής, την ηθική, τις διακρίσεις ανάμεσα στα φύλα και την προκατάληψη κατά των ομοφυλοφίλων έως την πολυγαμία, τη χορτοφαγία και τη δίωξη κατά του blogger Γέροντα Παστίτσιου για βλασφημία, στο άκουσμα της οποίας ο Ντόκινς αναφώνησε: «Ωχ, Θεέ μου!»
Σε ό,τι αφορά την αμφισβήτηση της θρησκείας και την αθεΐα, δεν ακούσαμε τίποτε ιδιαίτερα συνταρακτικό. Οι απαντήσεις του περιορίζονταν σε δυο-τρεις προτάσεις, που με τη σειρά τους συνοψίζονται σ’ ένα «το να πιστεύεις σ’ αυτά τα πράγματα είναι γελοίο», με πειστικότερο επιχείρημα της βραδιάς τον ισχυρισμό του Ντόκινς ότι το να θέλει κανείς να εξηγήσει τη δημιουργία του Σύμπαντος σε συνάρτηση με ένα ανώτερο ον, μοιάζει με το να απαντά στην ερώτηση με την ίδια την ερώτηση. Από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές, η προσωπική του εκτίμηση ότι, σε επίπεδο ηθικής, επιδίωξή μας οφείλει να είναι η δημιουργία μιας κοινωνίας όσο γίνεται λιγότερο «δαρβινικής»: αναγνωρίζοντας, δηλαδή, ότι η εξέλιξη της ζωής βασίστηκε στην αρχή της φυσικής επιλογής, οφείλουμε να απομακρυνθούμε από αυτήν, αναπτύσσοντας μια ηθική βασισμένη σε ιδιότητες όπως η καλοσύνη, ο αλτρουισμός, η γενναιοδωρία, η συμπόνια και η ενσυναίσθηση. Αλλη μία ενδιαφέρουσα τοποθέτησή του ήταν εκείνη που αφορούσε το Internet, το οποίο εξύμνησε ως φορέα αλήθειας και άρα αλλαγής και εξέλιξης. Μάλιστα, προέβλεψε πως στο εγγύς μέλλον δεν θα υπάρχει κανείς επάνω στη Γη που να μην έχει πρόσβαση σε αυτό. Η βραδιά τελείωσε με τον Ντόκινς να χρησιμοποιεί τα λόγια του Μαρκ Τουέιν, για να απαντήσει στην ερώτηση τι είναι ο θάνατος: «Δεν τον φοβάμαι. Υπήρξα πεθαμένος επί δισεκατομμύρια χρόνια προτού γεννηθώ και δεν μου ήταν διόλου δυσάρεστος».
Εν κατακλείδι, δεν επρόκειτο για επιστημονικό συμπόσιο όπου η συζήτηση θα ήταν πιο πρόσφορη για εμβαθύνσεις. Η βραδιά ήταν αυτό που ήταν: μια προωθητική εκδήλωση για τα βιβλία του Ντόκινς και μια ευκαιρία για το αφοσιωμένο κοινό του να πλάσει μια ευχάριστη ανάμνηση. Υπό μία έννοια, το σημαντικότερο, κι εκείνο που ίσως εξηγεί την αθρόα προσέλευση του κοινού, είναι πως, μεσούσης μιας βαθιάς κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και κρίσης ταυτότητας, η παρουσία μιας σημαντικής προσωπικότητας της επιστήμης και του πνεύματος στη χώρα μας άνοιξε ένα παράθυρο στην εξωστρέφεια, υπενθυμίζοντάς μας ότι είμαστε κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κοινότητας.
Πηγή: εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου