Σελιδοδείκτης [22.12.2014]

Σελιδοδείκτης 27ος Με μια μικρή διαφορά. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται δύο βιβλία από τις εκδόσεις Μελάνι: 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ  Ε κ α τ ό  και
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ  Λ ε ξ ι κ ό  α ν α μ ν ή σ ε ω ν 
γράφει η Κατερίνα Σχινά 

Ο σελιδοδείκτης -μια νέα στήλη- κάνει τα πρώτα της βήματα. Κάθε Δευτέρα θα συναντάει βιβλία και θα μεταφέρει μια πρόταση ανάγνωσης. Βιβλία που διαβάσαμε ή και εκείνα που μας περιμένουν υπομονετικά. Έτσι, για να αποφύγουμε τον υποκειμενισμό της δικής μας ανάγνωσης, καταξιωμένες πένες  οδηγούν την παρουσίαση.

 

Ιδιότυπες αυτοβιογραφικές καταθέσεις

Υπάρχουν, είναι βέβαιο, και βιβλία ακατάτακτα, βιβλία που αντιστέκονται στις ταξινομήσεις. Ακροβατώντας ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία, περιπετειώδεις εξερευνητές του παράδοξου προβαίνουν σε ανοίκειες συνδέσεις, αναποδογυρίζουν τις συμβάσεις, συνδιαλέγονται με τις άλλες τέχνες, ακόμη και την κοινοτοπία ανατέμνουν, αναζητώντας στο τετριμμένο τη στίλβη του άφθαρτου. Ακόμη και όταν, φορές, αποπνέουν στοχαστική μελαγχολία, ανακρούουν απότομα πρύμνα για να αρμενίσουν στα χαμογελαστά νερά της ευτραπελίας και του χιούμορ, αυτές τις φιλικές, και πάντως ευδιάθετες, εκδηλώσεις του οίστρου.

Ενα τέτοιο βιβλίο είναι το «Εκατό» του Γιάννη Ευσταθιάδη, ένα τέτοιο βιβλίο είναι το «Λεξικό αναμνήσεων» του Γιώργου Χουλιάρα. Το πρώτο περιδινίζεται γύρω από τον αριθμό 100, τον αναγορεύει πρωταγωνιστή του, άλλοτε ανεβάζοντάς τον επί σκηνής και άλλοτε χρησιμοποιώντας τον ως αφανή αφετηρία, από την οποία εκκινεί και ξετυλίγεται ένα απροσδόκητο παιχνίδι με τις λέξεις, τις έννοιες και τους αριθμούς. Ο Γιάννης Ευσταθιάδης, βέβαια, και κατά δήλωσή του, ανέκαθεν θέλησε να μιλήσει για «πράγματα που βρίσκονται πίσω από το αντικείμενο». Κι έτσι, με αφορμή, ή μάλλον με πρόσχημα, αυτό το μαθηματικό αντικείμενο, δημιούργησε ένα ψηφιδωτό, όπου πίσω από τις λέξεις ασπαίρουν μνήμες (ακόμη και μνήμες μελλοντικές), γεύσεις –όχι μονάχα υλικές, αλλά και νοητικές, γεύσεις του έρωτα, της μοναξιάς, της απώλειας–, ήχοι, σαν τα βαριά πατήματα του χρόνου που φεύγει ή σαν το ανεπαίσθητο κελάρυσμα της αδυσώπητης ροής της ζωής, μουσικά σπαράγματα, φωνές της απουσίας. Υπάρχουν εδώ όσα αγαπά και υπηρετεί δεκαετίες ολόκληρες η συγγραφική εκλέπτυνση και η πνευματική αδηφαγία του Ευσταθιάδη: η λογοτεχνία, η μουσική, ο κινηματογράφος, η γαστρονομία, ακόμη και η διαφήμιση, αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοφωτίζονται, συνυπάρχουν και διίστανται, αλληλοεπικαλύπτονται και αλληλοπεριχωρούνται. Και ίσως γι’ αυτό, ο αναγνώστης μπαίνει στον πειρασμό να διαβάσει το «Εκατό» σαν ένα ιδιότυπο είδος αυτοβιογραφίας που συμπυκνώνει δύο διαφορετικές διαστάσεις, την αισθητική και την εκφραστική, είδωλο τέχνης και ταυτόχρονα εικόνα προσώπου.

Αυτοβιογραφική είναι και η βάση του «Λεξικού αναμνήσεων» του Γιώργου Χουλιάρα, έτσι καθώς εστιάζει στη λεπτομερή αποτύπωση του βιωμένου, χωρίς ωστόσο να αναζητεί ένα κεντρικό σχήμα που θα αποκαλύψει τη βαθύτερη ενότητα και έννοιά του. Αντίθετα, συνθέτει ένα προς ένα λήμματα διαφορετικά ως προς την έκταση, τον τόνο και τη διάθεση, αδιάφορα προς τη χρονική ακολουθία και παρ’ όλα αυτά συνδεδεμένα με ένα αθέατο, απολύτως συνεκτικό νήμα (τον μέρμιθο της προσωπικότητας), λήμματα που φανερώνουν τη συγκρουσιακή συμμαχία ιδιωτικού και δημόσιου, σοβαρότητας και παιγνίου, ανάμνησης και επινόησης, ζωής και τέχνης. Πολλά απ’ αυτά τα σπινθηροβόλα λήμματα, τα πλέον εκτενή, διαβάζονται σαν σύντομα αφηγήματα· άλλα εκρήγνυνται στον ορίζοντα του πραγματικού σαν φανταστικά πυροτεχνήματα, με την ολιγόλογη αποφθεγματικότητά τους να αστράφτει από την ειρωνεία ενός αιρετικού μυαλού. Θυμίζοντας τα books of curiosities της πρώιμης νεωτερικότητας και τις επιδρομές των ανήσυχων πνευμάτων εκείνης της εποχής στις περιοχές του απαγορευμένου ή του αλλόκοτου, το «Λεξικό αναμνήσεων» είναι το γοητευτικό αποτέλεσμα ενός ευτυχισμένου συνδυασμού ακαταπόνητης περιέργειας, λοξής ματιάς και αντισυμβατικής τόλμης.

Πηγή Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ