Δυο λαμπρές σειρές κλασικής ξένης πεζογραφίας

γράφει ο Δημήτρης Φύσσας

To ότι όλα τα μίντια (φυσικά, ηλεκτρονικά, οπτικοακουστικά) κατακλύζονται από αφιερώματα στο βιβλίο τρεις ορισμένες περιόδους του χρόνου (τώρα, Πάσχα και καλοκαίρι) εμφανίζεται σε μια πρώτη ματιά  στοιχείο αρνητικό, γιατί δείχνει ότι η φιλαναγνωσία είναι μια τάση που χαρακτηρίζεται από έντονη εποχικότητα.

Σε μια δεύτερη ματιά, ωστόσο, η οπτική αλλάζει: ας πούμε, τ΄ αφιερώματα θα μπορούσαν να λείπουν ολωσδιόλου- ευτυχώς δε λείπουν θα μπορούσαν να περιορίζοντα μόνο στα μπεστ σέλερ- ευτυχώς δεν περιορίζονται θα μπορούσαν να στηρίζονται αποκλειστικά στα δελτία Τύπου των εκδοτών- κι όμως ένα ποσοστό δημοσιογράφων βιβλίου επιμένει να διαβάζει πρώτα και να παρουσιάζει μετά τέλος, όταν ο κόσμος των δυνητικών αναγνωστών/ωστριών  είναι γονατισμένος σε μεγάλο ποσοστό από τη φτώχεια είναι ακόμα πιο αναμενόμενο απ΄ ό,τι συνήθως να ψωνίζει βιβλία (για δώρο σε άλλους ή εις εαυτόν/ήν) σε γιορτές και σχόλες: τότε μπορεί ν’ αγοράσει και τότε έχει χρόνο και διάθεση να διαβάσει.

Ο/η δημοσιογράφος βιβλίου, σαν ενδιάμεσος μεταξύ των εκδοτών και των δυνητικών αναγνωστών έχει το μεγάλο πλεονέκτημα να διαβάζει δωρεάν  τα βιβλία που του στέλνουν οι εκδότες, είτε από μόνοι τους, είτε μετά από αίτημά το/της. Αν είναι φιλαναγνώστης/ώστρια (που, διάβολε, πρέπι να είναι, αφού κάνει αυτή τη δουλειά), αυτό αποτελεί ήδη ικανοποιητική αμοιβή. Η αμοιβή προσαυξάνεται, όταν, παρουσιάζοντας στους/στις  αναγνώστες/ώστριες τις επιλογές του/της, βλέπει με ικανοποίηση ότι αυτές έχουν απήχηση.

Σα δημοσιογράφος βιβλίου (όσοι/ες ακούτε το Σάββατο 8-10 το πρωί την εκπομπή «Αθήνα το φελέκι σου» καταλαβαίνετε καλύτερα τι εννοώ) και αναπόφευκτος ακόλουθος του ρεύματος «εποχικός συρμός», θα σας  μιλήσω για δυο σπουδαίες σειρές κλασικής ξένης πεζογραφίας, που αποτελεί πάντα μια σταθερά ασφαλή επιλογή αγοράς βιβλίου. Η πρώτη είναι του «Γκοβόστη», η δεύτερη του «Γκούτενμπεργκ».

Ο οίκος «Γκοβόστης» επανεκδίδει ιστορικές μεταφράσεις που έχουν εκτελέσει παλιότερα σημαντικοί Έλληνες μεταφραστές, και μάλιστα πολλές φορές συγγραφείς πρώτης γραμμής. Δεν πρόκειται κατ’ ανάγκη γι’ αναχρονισμό, γιατί, ταυτόχρονα με το ξένο κείμενο, απολαμβάνουμε και τη γραφίδα του δόκιμου μάστορα της ελληνικής γλώσσας. Στο κάτω κάτω, οι αναγνώστες/ώστριες κρίνουν την αντοχή στο χρόνο. Εξάλλου, η σειρά συνεχίζεται και με νεότερες μεταφράσεις.

Μερικά από τα σημαντικότερα βιβλία που έχω διαβάσει στη σειρά αυτή:

Μαρία Αλκοφοράντο,  «Ερωτικές επιστολές Πορτογαλίδας μοναχής», μετάφραση Γιώργος Πράτσικας. Το αρχέτυπο κάθε νεότερου επιστολικού πεζογραφήματος (έκδοση 1669). Στη γκοβοστική έκδοση του 1945, αυτήν που έχω εγώ, αποδίδεται σε ανώνυμο/η συγγραφέα. Είναι πολύ αμφίβολο αν η αναφερόμενη είναι πραγματικά η συγγραφέας του παρόντος.

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, «Αδελφοί Καραμάζοφ», μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου. Το πιο άρτια δομημένο μυθιστόρημα που ξέρω και εξίσου άρτιο λογοτεχνικό «δοκίμιο» για την πατριαρχία και τις οικογενειακές σχέσεις, με πρόσχημα ένα φόνο. Ακόμα και οι αδαείς έχουν ακούσει (ή δει στο θέατρο) το κεφάλαιο για το Μεγάλο Ιεροεξεταστή.   Ένα από τα πολλά σπουδαία έργα του ίδιου συγγραφέα στην ίδια σειρά.

Γκι ντε Μοπασάν «Ο φιλαράκος», μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου. Αριστουργηματική απομυθοποίηση του Παρισιού της μπελ επόκ μέσα από τη ζωή του αξέχαστα ελαφρού ΝτιΡουά.

Ρομέν Γκαρί «Ευρωπαϊκή θητεία», μετάφραση Νάσος Δετζώρτζης. Αξιοσημείωτο  μυθιστόρημα ενηλίκωσης μέσα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, από ένα συγγραφέα που η ζωή του ήταν επίσης, σε μεγάλο βαθμό, μυθιστόρημα.

Όσκαρ Γουάιλντ «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι», μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου. Αγέραστο, εμβληματικό, προκλητικό, ημιφιλοσοφικό και ταυτόχρονα ημιφανταστικό, το μυθιστόρημα του πανέξυπνου Ιρλανδού παραδοξολόγου αντέχει στο χρόνο, σχεδόν 130 χρόνια από την εποχή του.

Άντον Τσέχοφ «Ο θάλαμος 6», μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου. Νουβέλα του μεγαλύτερου συγγραφέα διηγημάτων στον κόσμο, με θέμα μια ψυχιατρική κλινική στη Ρωσία κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Συνταρακτικό.

Από την ίδια σειρά θα ήθελα να έχω διαβάσει το «Νανά», το «Διηγήματα απ΄ το Μολέρο», το «Ρωμύλος ο μέγας» (το έχω δει στο θέατρο)- κι ακόμα  τα «Άννα Καριένινα» και «Πόλεμος και ειρήνη», αν αντέξω τον τεράστιο όγκο τους.

Από την άλλη, ο οίκος «Γκούτενμπεργκ», ειδικά στην περίφημη σειρά ‘Orbis literae’, επιλέγει να κάνει εξαρχής μεταφράσεις κλασικών έργων, πολλές φορές αμετάφραστων μέχρι τώρα στη γλώσσα μας. Οι τόμοι της σειράς (γενική ευθύνη Α.Κ. Χριστοδούλου, Δ. Αρμάος μέχρι πρόσφατα) συμπληρώνονται με άρτιες εισαγωγές, υποσημειώσεις, γλωσσάρια και λοιπά βοηθητικά εξαρτήματα που υποστηρίζουν την απόλαυση. Το μόνο που πρέπει ν΄ ανεχτεί ο/η αναγνώστης/ώστρια είναι το αναχρονιστικό για σύγχρονες εκδόσεις πολυτονικό-  τίμημα όχι σπουδαίο για τέτοιες δουλειές. Μερικά από τα σημαντικότερα βιβλία που έχω διαβάσει στην «Orbis literae», με δυο λόγια για το καθένα : 

Λόρενς Στερν, «Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι, κυρίου από σόι»,  μετάφραση Έφη Καλλιφατίδη. Το βιβλίο απ΄ όπου ξεκινάει όλη η αγγλοσαξονική παράδοση του (μελαγχολικού) χιούμορ και του αυτοσαρκασμού. Ταυτόχρονα, η απόλυτη συγγραφική πρωτοπορία όχι μόνο της εποχής του. Ανατρέχω σ΄ αυτό ξανά και ξανά.

Φρανκ Νόρις, «Μακ Τιγκ, μια ιστορία από το Σαν Φρανσίσκο», μετάφραση Μιχάλης Μακρόπουλος. Κυνισμός, ατομισμός και τυχοδιωκτισμός στις ΗΠΑ της δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης. Κορυφαίο δημιούργημα συγγραφέα που πέθανε μόλις 32 χρονώ.

Χένρι Φίλντιγκ «Η ιστορία του Τομ Τζόουνς, ενός έκθετου»,  μετάφραση Έφη Καλλιφατίδη. Κλασικό μυθιστόρημα ηθών με σατιρικές επιδιώξεις, που δυόμιση αιώνες πριν είχε θεωρηθεί πορνογραφικό. Σήμερα συμπαθητικά διασκεδαστικό, καθρέφτης μιας εποχής και μιας νοοτροπίας.

Ναθάνιελ Χόθορν, «Ο μαρμάρινος φαύνος», μετάφραση Σάντυ Παπαϊωάννου. Εξαίρετο μπλέξιμο τέχνης, αστυνομικής πλοκής, ανθρωπολογικών παρατηρήσεων και αντρικής φιλίας, σε μια παλιά Ρώμη που δεν υπάρχει πια.

«Μόμπι Ντικ ή Η φάλαινα», μετάφραση Α.Κ. Χριστοδούλου. Ίσως το σημαντικότερο μυθιστόρημα που έχει γραφτεί ποτέ-  τι άλλο να γράψω. Πασίγνωστο έστω εξ ακοής, έστω και από το (άκρως προδοτικό) σινεμά, ακόμα και στους μη γνώστες της λογοτεχνίας.

Από την ίδια σειρά θα ήθελα να έχω διαβάσει το «Ο Ζοφερός Οίκος» του Ντίκενς, το  «Βιργιλίου Θάνατος» του Μπροχ,  το «Αρμαντέιλ» του Κόλινς, το «Μέλμοθ ο περιπλανώμενος»  του Μάτσουριν–   κι ακόμα το  «Ο Ιωσήφ και οι αδελφοί αυτού» του Μαν (του Τόμας Μαν), αν αντέξω τον τεράστιο όγκο του.

πηγή: Αθήνα 984

Ο Δημήτρης Φύσσας είναι δημοσιογράφος βιβλίου και συγγραφέας