Ο λαός

γράφει ο Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Όταν έγινε η πρώτη συγκέντρωση στο Σύνταγμα υπέρ του «όχι», το δελτίο ειδήσεων ενός βρετανικού καναλιού είχε ζωντανό ρεπορτάζ από το μπαλκόνι κάποιου ξενοδοχείου της πλατείας με φόντο την εικόνα του πλήθους.

Μετά την εισαγωγή και μερικές γενικές πληροφορίες, ο δημοσιογράφος συνομίλησε με στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, τη Βασιλική Κατριβάνου (αν δεν με απατά η μνήμη μου· αν με απατά, ζητώ συγγνώμη), στην οποία έθεσε και το εξής ερώτημα: Πώς θα περάσετε τις θέσεις σας όταν τα υπόλοιπα 18 κράτη της ευρωζώνης τις απορρίπτουν;

Η απάντηση -δεν θυμάμαι ακριβώς τις λέξεις, αλλά αποδίδω το νόημα- δόθηκε αμέσως, με σιγουριά, ωσάν να επρόκειτο για κάτι φυσιολογικό και γνωστό τοις πάσι: «Η κόντρα είναι με τις κυβερνήσεις και όχι με τους λαούς, οι οποίοι βρίσκονται στο πλευρό μας».

Ο ισχυρισμός αυτός οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα, είτε το ξέρουν και το θέλουν, είτε δεν το ξέρουν και δεν το θέλουν εκείνοι που τον διατυπώνουν.

Το πρώτο και εμφανέστερο είναι ότι σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, πλην Ελλάδος, το σύστημα της κοινοβουλευτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας έχει καταρρεύσει εφόσον άλλα θέλει ο κυρίαρχος λαός και άλλα πράττουν εκείνοι που υποτίθεται ότι τον εκπροσωπούν.

Επιπλέον, οι λαοί στις εν λόγω 18 χώρες, παρά την πρόθεσή τους να συνδράμουν αγωνιστικά τις προσπάθειες του ΣΥΡΙΖΑ, δεν φαίνεται να ανησυχούν γι' αυτήν την κατάφωρη διαστρέβλωση της βούλησής τους, άρα είναι ταυτοχρόνως και αγωνιστές και πρόβατα, ή απλώς δεν το έχουν αντιληφθεί, άρα είναι ηλίθιοι.

Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι υπάρχει μια διάσταση του προβλήματος, λιγότερο εμφανής, που αφορά την έννοια του λαού, όπως την αντιλαμβάνεται η Αριστερά. Η οποία μπορεί να έχει υποβαθμίσει τις παλιές «ορθόδοξες» ταξικές αναλύσεις, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι ο λόγος της δεν καθορίζεται ενίοτε από έναν μαρξισμό (εγελιανής κοπής) που παραμένει ανομολόγητος.

Θέλω να πω ότι σύμφωνα με την «αστική» εκδοχή της δημοκρατίας, η βούληση του λαού καταγράφεται στις εκλογές όπου, με βάση την αρχή ότι κάθε άτομο έχει μία ψήφο ισόβαρη με όλες τις άλλες, επικρατεί η πολιτική που επιλέγει η πλειοψηφία.

Σύμφωνα όμως με τη μαρξιστική/εγελιανή θεωρία, ο λαός, δηλαδή η εργατική τάξη, επειδή ενσαρκώνει τη λογική που υποτίθεται ότι διέπει την ιστορική αναγκαιότητα, γίνεται πιο «πραγματικός» (Εγελος) ή επαναστατικός (Μαρξ) στο μέτρο που συνειδητοποιεί την αποστολή του. Συνεπώς, ο λαός είναι εκείνο το κομμάτι του εκλογικού σώματος που ψηφίζει την Αριστερά.

Φυσικά, ακόμα κι αν όλα αυτά ισχύουν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο λόγος του ΣΥΡΙΖΑ περί λαού καθορίστηκε από άλλες, λιγότερο θεωρητικές αναζητήσεις και πιο πρακτικές σκοπιμότητες.

Κατ’ αρχάς, η διαπίστωση/πρόβλεψη ότι οι λαοί της Ευρώπης συμπαρίστανται στον αγώνα της ελληνικής Αριστεράς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αρχική παραδοχή, πάνω στην οποία χτίστηκε η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ.

Εννοώ το περιβόητο: «Δεν μπορεί, στο τέλος θα κάνουν πίσω».

Επιπλέον, κι αυτό θα αποδειχθεί πολύ πιο σημαντικό, έχει να κάνει με τον δικανικό, πολιτικό λόγο -και δεν εννοώ μόνο του ΣΥΡΙΖΑ αλλά όλων των κομμάτων- ο οποίος παραπέμπει στη λεγόμενη «επιτελεστική» λειτουργία της γλώσσας, που σημαίνει ότι στην πολιτική παρουσιάζουμε ως τετελεσμένο γεγονός αυτό που θα πρέπει ή θα θέλαμε να συμβεί.

Σύνηθες το φαινόμενο. Ας πούμε ότι στο Παρίσι γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση υπέρ της Ελλάδας. Την άλλη μέρα οι εφημερίδες της Αριστεράς θα βγουν με πηχυαίο τίτλο «Οι Γάλλοι στο πλευρό μας», μολονότι όλοι γνωρίζουμε ότι κάποιοι Γάλλοι υποστηρίζουν την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να αντισταθεί στην πολιτική της λιτότητας, ενώ κάποιοι άλλοι, και μάλιστα οι περισσότεροι σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, πιστεύουν ότι οι εταίροι μας θα πρέπει να επιμείνουν στη σκληρή πολιτική τους.

Ετσι εξηγείται η επιλεκτική ανάγνωση ενός εκλογικού αποτελέσματος, με κριτήριο το αν μας συμφέρει κομματικά να το επικαλεστούμε ως αποστομωτικό επιχείρημα κατά των αντιπάλων μας ή να το αγνοήσουμε.

Για να μιλήσουμε με παραδείγματα, η Αριστερή Πλατφόρμα διατυμπανίζει συνεχώς το μεγαλειώδες 62% του «όχι» στο δημοψήφισμα, ξεχνώντας τα εξής δύο πράγματα:

•Πρώτον, ότι πριν από τις κάλπες η γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πως το αποτέλεσμα όχι μόνο δεν αφορούσε το αν θα παραμείνουμε στο ευρώ, αλλά αντίθετα θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική θέση της κυβέρνησης, ενθαρρύνοντας έτσι τον λαό να αποδοκιμάσει τις προτάσεις των δανειστών, επειδή ταυτόχρονα τον διαβεβαίωνε ότι δεν διατρέχει τον παραμικρό κίνδυνο. Κάτι που όπως αποδείχθηκε ήταν μέγα λάθος ή μέγα ψέμα.

•Και δεύτερον, ότι με την ίδια λογική της λαϊκής βούλησης που καταδικάζει τελεσίδικα όποιον ηττάται, η Αριστερά θα όφειλε να είχε κλείσει το μαγαζί όταν επί δεκαετίες τα δύο μεγάλα κόμματα εξασφάλιζαν γύρω στο 80% των ψήφων, ενώ εμείς ξενυχτούσαμε για να δούμε αν ο Συνασπισμός θα 

μπει στη Βουλή.

Τελειώνω με κάτι ολίγον άσχετο: ολοένα και περισσότεροι υπ’ ατμόν διαφωνούντες δηλώνουν ότι ντρέπονται επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τήρησε τις προεκλογικές υποσχέσεις που έδωσε.

Υπάρχει κανείς που να ντρέπεται επειδή τις έδωσε, τέτοιες που ήταν;

Πηγή: εφημερίδα των συντακτών